فاطمه قدرتی - استادیار گروه الهیات دانشگاه یاسوج

خود بیگانگی یا الیناسیون (به انگلیسی: Alienation) که در ادبیات امروز به عنوان «بحران هویت» یا بحران «از خودبیگانگی» شناخته می شود، همواره به عنوان مشکلی که گریبانگیر بشر بوده، مورد توجه علمای علوم انسانی است و از زاویه نگاه خود آن را مفهوم شناسی کرده و به علل و عواقب آن پرداخته اند. این موضوع به ویژه محل بحث فلاسفه اسلامی و غربی بوده است. اما در این پژوهش به دور از آرای فلسفی و صرف نظر از نگاه فیلسوفانه به مسئله، صرفاً با مراجعه به مضامین قرآنی و روایی و نیز استناد به آرای آیت الله جوادی آملی به پرسش های اساسی در امر «خودفراموشی» پرداخته و ضمن بررسی مفهوم آن در آیات و روایات به جهت روشن شدن ماهیت آن، جایگاه «خدافراموشی» را در سلسله علل و نیز سلسله نتایج «خود فراموشی» پی گیری کرده که با توجه به آیات قرآن کریم، خود فراموشی به معنای از دست دادن فطرت توحیدی نیست، بلکه به معنای عطف توجه به صورت مادی و غفلت از صورت نوعیه انسان و روح انسانی است و در رابطه با جایگاه نسان خدا، با توجه به اینکه طبق ایات قرآن کریم، اعتقاد به توحید مقوم صورت نوعیه انسان است (و رابطه آن از نوع عرض و معروض نیست) نسیان خدا یقیناً منجر به نسان خویشتن خواهد شد و از طرفی دیگر با نظر به آیات قرآن کریم مبنی بر اینکه مبداء و معاد یکی است و انسان مظهریت تام و تمام در جمیع اسمای الهی را دارد نسیان خویشتن نیز منجر به نسیان خدا خواهد شد.

خودفراموشی، خدافراموشی، آیات قرآن کریم