مرضیه امامی میبدی - دانشجوی کارشناسی ارشد معماری ،دانشکده معماری و هنر، دانشگاه کاشان
مهدی صیادی - هییت علمی دانشکده علمی تحقیقاتی طب سنتی و مکمل جمهوری ارمنستان شعبه-ایران
جواد دیواندری - استادیار دانشکده معماری وهنر، دانشگاه کاشان
احمد دانایی نیا - استادیار دانشکده معماری وهنر، دانشگاه کاشان

مردم ایران، چه پیش و چه بعد از ظهور اسلام به پاکیزگی اهمیت می دادند اما بعد از ظهور اسلام این موضوع تشدید یافت. حمام نیاز، همچون سایر بناهای معماری ایرانی اسلامی، از الگوهای فضایی معینی تشکیل شده است. حمام های قدیمی، چه بزرگ و چه کوچک، دارای هشتی ورودی، سربینه، میانه (میاندر) ، گرمخانه، خزینه و فضاهای جنبی گرمخانه بوده اند. فضاهای الگویی در قالب سلسله مراتب معینی در کنار هم قرار می گیرند از طرفی حمام ها جایگاهی ویژه در طب اسلامی ورای تطهیر و نظافت داشته است. این پژوهش به تبین دیدگاه طب ایرانی اسلامی در خصوص خواص درمانی حمام، ارتباط چهار طبع و ساختمان حمام پرداخته است. همان طور که در عالم طب برای بدن دو حالت صحت و مرض وجود دارد و ملاک صحت اعتدال و مرض خروج از اعتدال مزاج است. در معماری حمام نیز ملاک سلامتی و صحت را در اعتدال مزاج مرض خروج از اعتدال به جانب افراط و تفریط می دانسته است. روش پژوهش، بر ارزیابی متون طبی استوار؛ و از لحاظ روش گردآوری اطلاعات، یک مطالعه اسنادی است. در نهایت مقاله حاضر به میزان تطابق پذیری چهارخانه با معماری حمام علیقلی آقا، اصفهان پرداخته است.

گرمابه، چهارخانه، مزاج، تجلی درمان ، حمام علیقلی آقا