یحیی فتحی - ایران، تهران، موسسه مطالعات و پژوهشهای بازرگانی، استادیار
عباس شاکری - ایران، تهران ، دانشگاه علامه طباطبایی، دانشکده اقتصاد، استاد
محمدقلی یوسفی - ایران، تهران ، دانشگاه علامه طباطبایی، دانشکده اقتصاد، استاد

هدف از این تحقیق، بررسی مزیت های نسبی و سنجش آمادگی صنایع تولید قطعات ایران برای آزادسازی تجارت و پیوستن به همگرایی های بین المللی، به ویژه از طریق الحاق به سازمان تجارت جهانی می باشد. داده های این مطالعه شامل 108 صنعت کارخانه ای کشور بر اساس کدهای چهار رقمی استاندارد بین المللی طبقه بندی صنایع (ISIC)، از جمله کدهای مربوط به صنایع تولید قطعات، می باشد. این 108 صنعت با به کارگیری 12 شاخص مربوط به مزیت های نسبی، مزیت های رقابتی و تجارت آزاد مورد بررسی قرار گرفته و سپس با استفاده از الگوی منتخب بر اساس برخورداری از این شاخص ها رتبه بندی شده اند. با توجه به ماهیت داده ها و خروجی های مورد انتظار، در این مطالعه از رویکرد تصمیم گیری چندمعیاره، و روش رتبه بندی تاپسیس (TOPSIS)، که امکان بهره گیری از نظرات خبرگی برای دستیابی به اعتبار (validity) بالاتر، را فراهم می سازد، استفاده شده است. نتایج مطالعه حاکی از آن است که، علاوه بر مزیت های نسبی سنتی و مبتنی بر منابع طبیعی، صنایع تولید قطعات ایران نیز در کنار صنایعی مانند؛ تولید جواهرات، تولید ماشین آلات اداری و محاسباتی، تولید دارو و مواد شیمیایی مورد استفاده در پزشکی، تولید ابزارهای اپتیکی و تجهیزات عکاسی، تولید ماشین آلات متالوژی- ذوب فلز، ...، تحت ثابت بودن سایر شرایط، از آمادگی بالقوه برای مواجهه با شرایط رقابتی تجارت آزاد برخوردار بوده و الحاق به WTO می تواند برای این صنایع فرصت تلقی شود. این مطالعه نشان می دهد، در زمینه صنایع تولید قطعات، پتانسیل های فراوانی در اقتصاد ایران وجود دارد که به طور بالقوه می تواند صنعت تولید قطعات در ایران را به یک صنعت مرتبط با زنجیره های ارزش جهانی تبدیل کند. از جمله عوامل پتانسیل زا می توان به نیروی انسانی متخصص، صنایع پسین و پیشین، علاقمندی سرمایه گذاران خارجی برای سرمایه گذاری مستقیم، ظرفیت قابل توجه صنایع قطعه سازی، بازار مصرف منطقه ای و ... اشاره کرد.

سازمان تجارت جهانی (WTO)، صنایع کارخانه ای، تولید قطعات، مزیت نسبی، بازبودن تجارت، فرآیند مذاکرات تجاری