هادی حاجی وند - دانشجوی دکتری شهرسازی و مربی رشته شهرسازی، تبریز، ایران،
رسول درسخوان - عضو هیات علمی گروه شهرسازی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز، ایران

به مجرد تجلی شکاف بین عمل و نظریه برنامه ریزی شهری، این حوزه از علم، اصول مختلفی از انواع رشته ها گرفته و کانون تجمع نظام های فکری مختلف می شود و به عبارتی اعتبار وجودی نظریه برنامه ریزی در هاله رشته ای مکمل است. حال به منظور حفظ ضرورت وجودی برنامه ریزی شهری، نیاز به ارتقاء توانایی تبیین گری آن متجلی و در این راستا توجه به عوامل انسانی و اجتماعی پررنگ تر می شوند و با ظهور رویکردهایی در حوزه اجتماع، سیاست، فرهنگ و ... قدمی در این راستا برداشته می شود، به مرور به منظور غنابخشی، در قالب ضمایمی بر تنه برنامه ریزی رسوخ کرده و تثبیت می شود. امروزه شهرها بخصوص شهرهای کمتر توسعه یافته، از مشکلات و آسیب های جدی در زمینه های اقتصادی، فرهنگی، سیاسی، بهداشتی و کالبدی رنج می برند. مسایل و آسیب های شهری به واسطه عدم تعادل بین امکانات شهری و جمعیت شهری به وجود آمده و بخاطر نسبت کم آن با توسعه و فقدان مدیریت نوین شهری، تشدید می یابند. متاسفانه با وجود دستاوردهای نظری و تجربی در زمینه آسیب های اقتصادی شهر و نقشی که می تواند در تعیین و چاره جویی این مسایل برعهده بگیرد؛ اهمیت جایگاه اقتصادی در برنامه ریزی شهری به خوبی شناخته شده نیست و برنامه ریزان و سیاست گذاران شهری در این زمینه غفلت نموده اند. این مقاله به بررسی آسیب های اقتصادی در برنامه ریزی شهری (با استفاده از تحلیل کیفی و نرم افزار MAXQDA) و به صورت تطبیقی به مطالعه دیدگاه های جان فریدمن و دیوید هاروی می پردازد تا براساس مفاهیم و زمینه های مشترک دیدگاه های این دو نظریه پرداز، پیشنهاداتی در زمینه بهبود جایگاه کنونی مولفه اقتصاد شهری و تکامل نظام برنامه ریزی شهری ارایه کرد.

اقتصاد شهری، برنامه ریزی شهری، نظام سرمایه داری، فقر شهری، جان فریدمن، دیوید هاروی