سید مصطفی احمدزاده - استادیار گروه قرآن و مطالعات اجتماعی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، مشهد، ایران.

چیستی ایمان، یکی از مهم­ترین سوالاتی است که در درازنای تاریخ اسلام، ذهن مفسران و متکلمان اسلامی را به خود مشغول ساخته است. برخی بر یک رکن، گروهی بر دو رکن، بعضی بر سه رکن و عده­ای بر چهار رکن اصلی در تعریف چیستی ایمان، مستند به آیات قرآن، تاکید ورزیده­اند. در این پژوهش، دیدگاه قرآن، در باب چیستی ایمان به دور از منازعات متکلمان و مفسران و تنها با تمرکز بر آیات قرآن، به شیوه مستند، مستدل و متن­محور و با روش تحلیل محتوای کیفی؛ استخراج، گزارش و تحلیل شده تا زمینه برای پاسخ به سوال پیش­گفته فراهم آید. از مطالعه تحلیلی آیات مربوط به ایمان در قرآن به دست می­آید که ایمان به معنای تصدیق و مراد از تصدیق، یقین است که در قلب، جای دارد و از همین رو، ایمان امری قلبی است. نیز همه گونه­های متعلقات ایمان در قدسی بودن مشترکند. نتیجه اینکه ایمان، تصدیق امر قدسی است. ایمان، دارای مراتب، اختیاری، قلبی و متقابل با کفر است و پس از اسلام و پیش از تقوا، احسان، اطمینان، بر و صدق قرار می­گیرد.

ایمان, مراتب ایمان, چیستی ایمان, امر قدسی, تصدیق, تحلیل محتوای کیفی