سید عبداله اصفهانی - استادیار گروه علوم قرآنی و معاون پژوهش و آموزش دانشکده علوم قرآنی آمل
محمدعلی دیانی - دانشجوی دکتری ادیان و عرفان، کارشناس فرهنگی موسسه آموزش عالی غیردولتی ادیب مازندران

یکی از مفاهیم پرچالش که در عرصه دینی، سیاسی، علمی و اقتصادی، مورد نقد و نکوهش بسیار قرار گرفته، مساله استکبار است. استکبار، از حیث گونه شناسی و تبارشناسی دارای تنوعاتی است که هریک به نوبه خود ارزش واکاوی دارند. این مهم از طریق ایجاد نگرش منفی، می تواند زمینه ساز انحرافات فکری و عملی گسترده ای در محیط آکادمیک دانشگاه و حوزه و در نتیجه جامعه را فراهم آورد. نظام آموزشی دانشگاه که متشکل از عرصه های چندگانه علوم انسانی، علوم فنی و مهندسی، علوم پایه، علوم هنر و علوم پزشکی است از یکسو و نظام آموزشی حوزه که عمدتا متشکل از علوم انسانی است از سویی دیگر، دارای قدر مشترکی به نام الاهیات آکادمیک هستند. پرسش اینجاست که الاهیات آکادمیک دارای کدام ویژگی هاست و نسبت آن با استکبارورزی از سوی استادان و شاگردان این عرصه کدام است و چه تبعاتی را در پی خواهد داشت پژوهش پیش رو کوشیده تا با روش توصیفی- تحلیلی و به گونه کاربردی (تئوری- تجربی)؛ به جهت بدیع بودن موضوع و فقدان منابع تخصصی لازم، بر مبنای پویش نظری خودساخته و تجربه محور، ضمن ارائه تصویری روشن از ویژگی های الاهیات آکادمیک، به نسبت آن با مساله استکبارورزی در این حوزه پرداخته و در نتیجه راهکارهایی را برای برون رفت از این معضل ناگوار فکری و رفتاری ارائه دهد. نتیجه آ نکه از میان گونه های متعدد استکبار که منجر به استکبارمندی در حوزه های گوناگون علم می گردد، استکبارورزی در حوزه الاهیات آکادمیک از این جهت که تعصب، زمینه ساز بروز آن است و از این حیث که کار ویژه اساسی آن دین است، می تواند اندیشه وعمل و یا پندار و رفتار استادان و شاگردان این عرصه را با آفات نظری و عملی منحصری همراه سازد و تبعات ناگواری را برای درک کاربردی جامعه از دین در پی داشته باشد.

استکبارورزی، الاهیات آکادمیک، تعصب، الاهی دانان و الاهی خوانان، دانشگاه و حوزه