بررسی سطح هورمون های استرادیول، تستوسترون و پروژسترون در فاضلاب کشتارگاه طیور دامغان و تاثیر فرآیند تصفیه خانه بر حذف آنها در سال 96-97

مقدمه: هورمون ها به عنوان فعال ترین ترکیبات مختل کننده غدد درون ریز (EDCها) مطرح هستند. در سال 2015 اتحادیه اروپا هورمون های استروئیدی را جز 118 ترکیب با احتمال ریسک قطعی سرطان طبقه بندی کرده است. استفاده روزافزون ترکیبات هورمونی در پرورش دام و طیور بر روی مقدار هورمون های استروئیدی ورودی و دفعی بدن انسان تاثیر می گذارد که بالا رفتن سطح هورمون دفعی انسان و حیوان افزایش سطح هورمون موجود در فاضلاب و لجن را در پی دارد. هدف: این بررسی تعیین سطح هورمون های استرادیول، تستوسترون و پروژسترون و تاثیر فرآیند تصفیه خانه (سیستم لجن فعال به همراه کلرزنی) بر حذف آنها در کشتارگاه طیور دامغان استان سمنان در سال 96-97 بوده است.روش تحقیق: در این پژوهش توصیفی- تحلیلی و مقطعی، فاضلاب کشتارگاه طیور دامغان در طول سه ماه اسفند 96 تا اردیبهشت 97 مورد مطالعه قرار گرفت. در طی مطالعه هر هورمون 18 بار و به طورکلی سه هورمون 54 بار مورد آزمایش قرار گرفتند. جهت اندازه گیری هورمون ها، ابتدا هورمون از نمونه فاضلاب استخراج و سپس با روش الایزا و توسط کیت های اختصاصی مورد سنجش قرار گرفتند. یافته ها: بیشترین غلظت مشاهده شده در بین سه هورمون مربوط به پروژسترون بود. میانگین درصد حذف سه هورمون استرادیول، تستوسترون و پروژسترون به ترتیب برابر 0/71%، 1/72% و 1/91% مشاهده گردید.بیشترین درصد حذف نیز در فرایند لجن فعال مشاهده گردید. نتیجه گیری: نتایج به دست آمده در این مطالعه از نظر سطح هورمون و درصد حذف آن با سایر مطالعات انجام شده در دنیا همخوانی دارد. هرچند مقادیر باقیمانده هر سه هورمون در پساب خروجی از تصفیه خانه، کمتر از 5 نانوگرم بر لیتر می باشد اما با توجه مطالعات قبلی انجام شده بهتر است با ارتقاء سیستم تصفیه و یا استفاده از سیستمهای نوین سطح هورمون استرادیول به مقدار کمتر از 1 نانوگرم بر لیتر کاهش داده شود.

کلیدواژه ها:

فاضلاب ، کشتارگاه طیور ، EDC ، هورمون ، استرادیول ، تستوسترون ، پروژسترون