بررسی خرقه و خرقه پوشی در تصوف و ادب فارسی

در میان بزرگان تصوف خصوصا متقدمین آن ها، خرقه از آداب بیعت بود که مشایخ صوفیه حتی گاه لباس مرقع و خرقه ای را به نشانه ی این خرقه ی باطنی بر تن طالبان به هنگام تشرف می پوشاندند و در کتب صوفیه کرارا دریده می شود که نقل شده فلان کس خرقه از دست شیخی پوشیده یعنی به دست او در سلوک الی الله وارد شد یا این که از جانب او ماذون به هدایت و ارشاد شد. خرقه ی اصلی صوفیه همین خرقه ی ارادت است، ولی نوع دیگری از خرقه به نام خرقه ی تبرک نیز مرسوم بوده که مشایخ به علاقه مندان می دانند تا به برکت آن و با حفظ حدود شرع و آداب طریقت مستعد قبول خرقه ارادت شوند. اغلب مشایخ از پوشیدن قبا ننگ داشته و آن را جامه دیوانیان و عوانان دانسته و پیوسته بر آن بوده اند که آن را به جامه صلاح بدل کنند. خرقه جامه ای است مقدس که چون کسی در پوشد قبول بار سنگین تصوف کرده است و باید شرایط آن را چنانکه باید مرعی دارد و چه بسا که این پاس داشتن، جوانی لاابالی را به پیری مرشد بدل کرد. در این مقاله معرفی جامه صوفیان، پیشینه تاریخی پشمینه پوشی و نامه های مترادف خرقه، انواع خرقه و رنگ هایش، اسناد و آداب خرقه، به جنبه تقدس و اشاراتی در مورد نظر مشایخ در رابطه با خرقه پوشی پرداخته است. تعبیرها و کنایه ها و نیز خرقه به گونه بسیار موجز در ادب فارسی مورد بررسی قرار گرفته است.

کلیدواژه ها:

خرقه ، ارادت ، صوفی ، مرید ، مشایخ