استفاده از فناور های نوین در پیش بینی مناطق با بیشترین تهدید طوفان های گرد و غبار

در طی دو دهه گذشته به دلیل عدم ورود آب رودخانه هیرمند و فراح رود از افغانستان به تالاب هامون، بستر این تالاب خشکیده و به دلیل وزش بادهای شدید موسمی منطقه سیستان به کانون برداشت خاک سطحی و بروز طوفان های گرد و خاک تبدیل شده است. این پدیده که اثرات منفی زیادی بر روی سلامت جوامع انسانی و بر روی زیرساختها دارد به دلیل جنس متفاوت خاک در نواحی مختلف دشت سیستان و نیز وجود تونل های وزش باد، در قمست های مختلف، دارای شدتهای متفاوت می باشد. استفاده از فناوری های نوین، مانند تصاویر ماهواره ای، در زمان طوفان های گرد و خاک، می تواند، مناطقی را که تاثیر بیشتری از این معضل زیست محیطی می پذیرند، مشخص نمود و با اقداماتی در بحث پدافند غیر عامل، آمادگی بیشتری برای حفظ سلامت انسانها و زیرساخت ها انجام داد. مواد و روش منطقه مطالعه به وسعت دشت سیستان می باشد. برای تعیین مناطق با بیشترین تاثیر پذیری از طوفان های گرد و غبار، از تصاویر ماهواره لندست، سنجنده OLI مربوط به تیرماه 1397 استفاده شد. مسیر طوفان های گرد و خاک و غلظت آنها با استفاده از باند حرارتی این سنجنده و با اعمال طبقه بندی مجدد بر روی تصویر ماهواره ای، طوفان در سه طبقه خیلی شدید، شدید و متوسط تعیین شد. سپس، نقشه، جاده ها، روستاها و مناطق مسکونی منطقه سیستان تهیه و به فرمت رستر تبدیل گردید. در نهایت، با روی هم قرار دادن لایه مناطق مسکونی و طبقات طوفان گرد و غبار در محیط GIS، مناطق مختلف بر اساس شدت تهدید مشخص گردید. نتایج نتایج طبقه بندی باند حرارتی سنجنده OLI نشان داد، این باند، به دلیل نشان دادن اختلاف دمای ایجاد شده در مناطقی دارای گرد و غبار بیشتر هستند، قادر می باشد نقشه شدت طوفان گرد و غبار را تهیه کند. طبقه بندی باند حرارتی نشان داد، در زمان وقوع طوفان گرد و غبار، سه تونل اصلی در منطقه سیستان وجود دارد که شدت گرد و غبار در آنها بیشتر است. شمالی ترین تونل، از شمال هامون پوزک، شروع شده و خاک برداشت شده از این ناحیه، روستاهای شمال شرقی منطقه سیستان، مانند قرقری و هیرمند و سایر روستاهای مجاور آنها را تحت تاثیر قرار می دهد. تونل دیگر، از هامون صابری شروع شده و بخشی از شهر زابل را دربر می گیرد. تونل سوم که از شرق هامون صابری آغاز می گردد، روستاهای محدودی در نواحی جنوبی، را تحت تاثیر خود قرار می دهد. در این بین برخی از روستاها هستند که به شکل معنا داری، غلظت گرد و غبار در آن نواحی کمتر می باشد. خلاصه نتایج این مطالعه، ضرورت استفاده از دده های نوین، مانند تصاویر ماهواره ای را در بررسی پدیده گرد و غبار و برنامه ریزی برای مناطق تحت تاثیر را نشان می دهد. همچنین، نتایج این تحقیق، نشان دهنده کیفیت های متفاوت هوا در روزهای با طوفان گرد و غبار در قسمت های مختلف دشت سیستان است که لزوم برنامه ریزی، برای مناطق با طوفان های شدید تر را بیان می کند.

کلیدواژه ها:

طوفان گرد و غبار ، سلامت عمومی ، تصاویر ماهواره ای ، تونل باد ،