ارایه یک مدل مبتنی بر سیستم اطلاعات جغرافیایی برای انتخاب محل اردوگاه سرپناه موقت پس از زلزله

سال انتشار: 1396
نوع سند: مقاله کنفرانسی
زبان: فارسی
مشاهده: 570

نسخه کامل این مقاله ارائه نشده است و در دسترس نمی باشد

این مقاله در بخشهای موضوعی زیر دسته بندی شده است:

استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:

لینک ثابت به این مقاله:

شناسه ملی سند علمی:

ICHED08_305

تاریخ نمایه سازی: 29 اردیبهشت 1398

چکیده مقاله:

زمینه و هدف: مکان یابی و اجرای صحیح عملیات اسکان آسیب دیدگان زلزله، بطور مستقیم و غیرمستقیم وجوه مختلف سلامت ایشان و حجم عملیات را تحت تاثیر قرار می دهد. هدف از این مطالعه، ارایه یک مدل مبتنی بر سیستم اطلاعات جغرافیایی برای کمک به تصمیم گیری بهتر جهت مکان یابی محل اردوگاه سرپناه موقت بعد از زلزله می باشد.روش ها: مطالعه حاضر یک پژوهش کاربردی است که در نه مرحله انجام شده و در مراحل مختلف آن از روش های کیفی، کمی و مروری برحسب ضرورت جهت تبیین و کاربرد معیارهای قابل استفاده در مدل مکان یابی مناسب سرپناه موقت پس از زلزله استفاده شده است. روش های مورد ا ستفاده در بخش کیفی شامل مصاحبه با خبرگان، برگزاری جل سات بحث گروهی متمرکز و روش دلفی بود. انجام مرور نظام مند و بهره مندی از رویکرد تحلیل سلسله مراتبی، منطق فازی و نرم افزارهای SPSS و Arc GIS نیز در نیل به اهداف کمی مورد استفاده قرار گرفتند. آزمون مدل پیشنهادی با فراهم نمودن اطلاعات مورد نیاز مربوط به شهر کرمان به عنوان نمونه مطالعه آزمایشی صورت پذیرفت. خروجی مدل درقالب نقشه پهنه های مناسب احداث اردوگاه سرپناه موقت شهر کرمان تهیه و کارایی آن با انجام بازدید میدانی و محاسبات آماری مورد بررسی قرار گرفت.یافته ها: در مرور نظاممند، 27 معیار موثر در انتخاب مکان مناسب سرپناه موقت پس از زلزله استخراج گردید. مصاحبه با متخصصین، 12 معیار به معیارهای استخراجی اضافه نمود. با تاکید بر تفکیک مولفه های مکان یابی، معماری و مدیریت اردوگاه از یکدیگر ضمن انجام بحث گروهی و اجرای فرایند دلفی، از میان 39 معیار پیشنهادی 21 معیار کاربردی با قابلیت استفاده در مدل مورد نظر تعیین گردیدند. این معیارها در چهار حیطه مناسبت زمین ، نقطه نظرات مردم ، خدمات رسانی به آسیب دیدگان و کاهش مخاطرات دسته بندی شدند. حیطه کاهش مخاطرات و معیار تامین امنیت بیشترین وزن را در میان معیارها کسب نمودند. در مجموع، 50 لایه اطلاعات جغرافیایی مرتبط با معیارهای انتخابی جهت کاربرد در مدل مناسب تشخیص داده شده و وزن دهی شدند. داده های مورد انتظار این لایه ها با استفاده از منطق فازی دسته بندی شدند. اجرای مدل در شهرکرمان و انجام بازدید میدانی منجر به معرفی 15 قطعه زمین مناسب احداث اردوگاه گردید. محاسبه ضریب تاو کندال بی معادل 0/807 در محدوده معنی دار، کارایی مدل را تایید نمود. بحث: بررسی منابع و مطالعات موجود، حاکی از اجرای اقدامات پراکنده و خارج از یک برنامه استراتژیک مشخص در حوزه اسکان اضطراری آسیب دیدگان سوانح می باشد. عدم بهره مندی از ادبیات مشترک نیزدر این روند مشهود می باشد. لزوم توجه به جوانب مختلف اسکان در راستای تامین کرامت آسیب دیدگان، ارایه معیارهای مختلفی را در پی دارد که برخی به جهت محدویت های شرایط حادثه، قابلیت کاربرد نداشته و مورد استفاده مدیران عملیاتی قرار نمی گیرند. برخی از معیارهای ارایه شده، اصولا کاربرد مکانیابی نداشته و مربوط به فرایندهای معماری و یا مدیریت اسکان می باشند. از سویی افزودن برخی از معیارها به مدل های کمک تصمیم، دریافت خروجی مناسب از این مدلها را مختل می نماید. تبیین وزن معیارهای مرتبط علاوه بر کاربرد در مدلهای کمک تصمیم، به نوعی اهمیت معیارها را نشان می دهد. لذا درصورت عدم امکان بکارگیری مدل، توجه امدادگران به معیارهای مهم تر با کاهش میزان خطا و مشکلاتبعدی عملیات اسکان همراه خواهد بود. نتیجه گیری: مکان یابی مناسب سرپناه موقت، با توجه به محدودیت زمان تصمیم گیری در هنگام بروز زلزله و وجود مولفه های متعدد موثر بر تصمی مگیری، نیازمند برنامه ریزی در مرحله آمادگی و بهره مندی از معیارهای کاربردی و قابل اندازه گیری می باشد. تبیین و کاربرد چنین معیارهایی، امکان ارزیابی عملیات ونیز ارتقای فرایند را مهیا می نماید. تدوین مدل های کاربردی بر دقت، سرعت و کیفیت تصمیم گیری می افزاید.

نویسندگان

احمد سلطانی

گروه سلامت در بلایا و فوریت های دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی تهران، تهران، ایران

علی اردلان

گروه سلامت در بلایا و فوریت های دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی تهران، تهران، ایران

علی درویشی بلورانی

گروه سنجش از راه دور دانشکده جغرافیا دانشگاه تهران، تهران، ایران

علیرضا فلاحی

گروه بازسازی پس از زلزله دانشکده معماری دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران