زمینه و هدف:میزان بروز بلایا چه از نظر فراوانی و چه از نظر شدت وقوع، در دهه های گذشته مدام درحال افزایش بوده است. بعد از وقوع بلایا، تعداد زیادی از مردم به دلیل مصدومیت نیاز به دریافت خدمات اورژانس دارند. لذا سرویسهای خدمات اورژانس یکی از زیرساختهای حیاتی در مدیریت حوادث و بلایا میباشد. با این حال به طور معمول ظرفیت پاسخ حوزه اورژانس به بلایا محدود بوده و صرفا پاسخگوی نیازهای روزمره میباشد. لذا در مرحله حاد پاسخ به بسیاری از بلایا، ارائه خدمات
اورژانس پیش بیمارستانی شامل مراقبتهای اولیه حیاتی، تخلیه و توزیع انبوه مصدومان در بیمارستانهای محلی منطقه ای یا ملی با چالشهای جدی مواجه میگردد. هدف این مطالعه ارائه مدل بهبود مدیریت تخلیه و
توزیع مصدومان بلایا در ایران میباشد.روش کار: این پژوهش با طراحی و کاربرد یک توالی از چندین مرحله به هم پیوسته روش شناختی در راستای دستیابی به اهداف پژوهش به انجام رسید. در مرحله نخست، یک مطالعه کیفی با رویکر نظریه زمینه ای برای شناخت تجربیات ایران در زمینه تخلیه و توزیع مصدومین بلایا انجام شد. مشارکتکنندگان در این پژوهش شامل 31 نفر از صاحبنظران و کارکنان دارای تجربه حضور در بلایا بودند. روش اصلی گردآوری داده ها تعداد 33 مصاحبه نیمه ساختاریافته بود. در مرحله دوم مطالعه، مرور نظاممند برای استخراج تجربیات جهان در تخلیه و توزیع مصدومین بلایا انجام شد. در این مرحله نتایج جستجوی کلیدواژه هاهای مورد توافق در پایگاه های SID, Magiran Cochrane, ubmed, Embase, roQuest, Web of science, scopus بعد از حذف موارد تکراری شامل 406بود. با درنظر گرفتن معیارهای ورود و خروج و نیز انتخاب مقالات با کیفیت با استفاده از ابزار JBI-Critical Appraisal، نهایت 30مقاله وارد مرحله نهایی شده و مورد تحلیل قرار گرفت. در مرحله نهایی، مدل اولیه برای تایید اعتبار در پنل خبرگان موردبحث قرارگرفته و مدل نهایی استخراج شد.نتیجه گیری: در یک نگاه کلی بر مفاهیم به دست آمده در این مطالعه، نخست یک مدل تبیینی با منطق استقرایی شکل گرفت. این مدل به تبیین وضعیت موجود مدیریت تخلیه وتوزیع مصدومان بلایا در ایران پرداخت. مفهوم مرکزی در این مدل تبیینی 3خدمات پیش بیمارستانی آشفته بود. همچنین عواملی زمینهای تاثیرگذار در خدمات تخلیه و توزیع عبارت اند از: -1پیچیدگی ذاتی بلایا، -2زمینه های انسانی فرآیند پاسخ، -3ضعف زیرساختها، -4موانع سازمانی مدل بهبود مدیریت فرآیند تخلیه وتوزیع مصدومان بلایا به عنوان خروجی نهائی این مطالعه به دست آمده. اجزای اصلی این مدل شامل 6 استراتژی کلی بود که عبارتنداز: -1مدیریت موثر صحنه -2مدیریت موثرمنابع -3توسعه زیرساختها -4توانمندسازی جامعه -5بازنگری درسیاستها و برنامه ها -6 بازنگری در ساختار سازمانهای امدادی