بررسی ناهنجاری در تجویز داروی متیل فنیدات با رویکرد تحلیل شبکه های اجتماعی

سوءمصرف دارو علاوه بر تحمیل هزینه های زیاد بر روی شرکت های بیمه درمانی، اثرات مخرب و جبران ناپذیری بر سلامت افراد جامعه دارد. داروی متیل فنیدات (ریتالین) که برای درمان اختلالات ناشی از نقص توجه به کار می رود از جمله داروهای اعتیادآور و دارای پتانسیل بالای سوءمصرف محسوب می شود. اطلاعات ثبت شده در شرکت های بیمه ی درمانی مربوط به تجویز و مصرف دارو، منبع مناسبی برای استخراج الگوهای نهفته سوءمصرف است. تعداد زیاد داروها، پزشکان، بیماران و ارتباطات مابین آن ها را می توان به صورت شبکه ای پیچیده مصورسازی و تحلیل نمود. ایده اصلی این مقاله استفاده از ابزارهای تحلیل شبکه اجتماعی برای ترسیم ارتباطات مابین پزشک و بیمار، بررسی تجویز داروی متیل فنیدات در میان تخصص های مختلف پزشکی و شناسایی بیماران مشکوک به سوءمصرف است. به این منظور، با بررسی نسخ بیمه سلامت ایران در سال های 2014 تا 2016 استان اصفهان، شبکه وزن دار دوبخشی ارتباطات پزشک و بیماران ترسیم شد. علی رغم وضع قوانین نظارتی مبنی بر ارائه ی داروی متیل فنیدات تنها با نسخه پزشک متخصص اطفال، اعصاب و روان و روانپزشک، نتایج این مقاله، آمار نگران کننده ای از سهم 50درصدی پزشکان عمومی در تجویز این دارو ارائه می دهد. بکارگیری این روش نیز، منجر به شناسایی افراد مشکوکی شد که طی سه سال از بیش از پانزده پزشک مختلف داروی متیل فنیدات دریافت کرده اند. در آخر نیز شبکه ی هم تجویزی داروها با متیل فنیدات بر اساس زیرگروه های دارویی ترسیم شد. نتایج این مطالعه لزوم استفاده از سیستم های آنلاین خبره را برای نظارت و شناسایی افراد متخلف، نشان می دهد.

کلیدواژه ها:

سوءمصرف متیل فنیدات ، بیمه سلامت ایران ، تحلیل شبکه های اجتماعی ، کشف ناهنجاری ، هم تجویزی داروها