تاثیرات تغییر اقلیم و خشکسالی بر جوامع انسانی ایران از نوسنگی تاکنون

کیفیت حیات جوامع انسانی به وضعیت آب و هوایی و شرایط محیطی بستگی دارد. با بررسی نمودارهای نسبتا دقیق دیرینه اقلیم شناختی هولوسن که با آزمایش های گوناگون در مناطق مختلف زمین حاصل شده اند، چندین دوره خشکسالی شدید، شناسایی شده که به طور قابل ملاحظه ای بر روی محیط زیست و زندگی جوامع انسانی تاثیر گذاشته اند، به طوریکه برخی از آنها چنان اقتصاد جوامع را به چالش کشیده و دچار رکود کرده اند که موجب فروپاشی سیاسی اجتماعی تمدن ها و فرهنگ های باستانی شده و یا دوره های فترت طولانی مدتی را رقم زده اند. دوره های خشکسالی که در مقیاس های زمانی ده ها و بلکه صدها سال رخ می دهند، با فرسایش خاک، از بین رفتن پوشش گیاهی، خشک شدن دریاچه ها، تالاب ها و رودخانه ها و بروز توفان های گردوغبار همراه هستند. عواملی نظیر افزایش جعیت در مناطقی که ظرفیت های زیستی پایین و منابع آبی محدودی دارند، فعالیت های شدید کشاورزی و دامپروری و استفاده از سوخت های فسیلی می توانند به این بحران دامن بزنند و تاثیرات این واقعه اقلیمی مخرب را تشدید نمایند. در چنین دوره هایی، بدون اتکا به آبهای زیرزمینی،وضعیت معیشت مردم عملا دچار اختلال می شود. تحقیقات دیرینه اقلیم شناختی نشان می دهند که تاثیرات زیست محیطی تغییرات اقلیمی و خشکسالی ها (در عصر هولوسن) در منطقه خاورمیانه، به ویژه ایران، در حدود 300 سال دوام داشته اند. همچنین، با توجه به روند افزایشی گرمایش زمین که فعالیت های انسانی بر شدت آن می افزایند، یک دوره خشکسالی بسیار شدید و طولانی مدت در پیش است که اگر برنامه های کنترل جمعیت و مصرف بهینه آب های سطحی و زیرزمینی به سرعت اجرایی نشوند، حداکثر تا اواسط قرن میلادی، بخشوسیعی از ایران، عملا غیرقابل سکونت خواهد شد

کلیدواژه ها:

هولوسن ، تغییر اقلیم ، خشکسالی ، آب ، دیرینه اقلیم شناسی ، باستان شناسی