بررسی تطبیقی تاثیرپذیری شافعی از نهج البلاغه در مضامین اخلاقی

محمد بن ادریس شافعی، از بزرگ ترین عالمان و مجتهدان دنیای اسلام است که نام و آوازه اش در حوزه های فقه و اصول، بسی گسترده است. دیوان شافعی، دربردارنده اشعاری نغز و حکیمانه است که گزاره های نیک اخلاقی را فراروی خوانندگان خود ارائه می دهد. با بررسی این حکمت ها، آن چه قابل تامل است، شباهت های شگرف میان آن با مضامین حکمی در نهج البلاغه است؛ به گونه ای که گویی سخنان حکیمانه حضرت علی× در نهج البلاغه، بر قلب و زبان شافعی سرازیر گشته و آن را در قالب اشعاری زیبا بیان کرده است. این مقاله به شیوه ای تطبیقی توصیفی، در صدد واکاوی و تحلیل این مشابهت هاست. از نتایج تحقیق می توان به این رسید که هرچند نمی توان به طورقطع بیان نمود که شافعی، به طور مستقیم از کلام حضرت علی×، اثر گرفته است؛ اما می توان چنین شباهت های فراوانی را نتیجه شیوع و شهرت برخی عبارات نهج البلاغه دانست که به صورت ضرب المثل در میان مردم رواج داشته و شافعی از آن ها استفاده کرده و تاثیرپذیری او از اندیشه ها و افکار عمومی امام علی× را نتیجه می دهد. از این رو پژوهش هایی از این قبیل، عاملی برای تقریب مذاهب و نزدیکی دل های مسلمانان شیعه و اهل سنت به یک دیگر است.

کلیدواژه ها:

حضرت علی× ، نهج البلاغه ، شعر و نثر شافعی ، حکمت ، ادبیات تطبیقی.