سیره اخلاقی علوی (علیه السلام) در جنگ ها

مبنای اصلی و اولیه امام علی (علیه السلام) به تبعیت از مبانی قرآن، بر صلح و ترک مخاصمه بوده است و امام به منظور تحقق این امر، تلاش های بسیاری انجام داده و از هر راهکاری استفاده می نمودند، به عبارت دیگر، امام در هر موقعیتی به دنبال ایجاد صلح و آشتی میان مومنان بودند، حتی زمانی که جنگی از سوی دیگران بر حضرت تحمیل می شد، تمام سعی خود را به کار می گرفتند که کار به درگیری نظامی منجر نشود. از نکات حائز اهمیت در سیره حضرت، شیوه برخورد ایشان با افراد مختلف در شرایط پرهیاهوی جنگی است. عموما در چنین شرایطی فرماندهان جنگی به دنبال پیروزی بر دشمن و تسلط بر جان و مال و ناموس او به هر طریق ممکن هستند، ولی امیرالمومنین (علیه السلام) به عنوان حاکم اسلامی و فرمانده بزرگ جنگی، هیچ گاه برای رسیدن به مطلوب، از شیوه های متعارف و ناجوانمردانه استفاده نکرده و همراه عدالت و رافت اسلامی را مد نظر قرار می دادند، تا جایی که دستور می دادند در جنگ ها به زنان تعرضی نشود و با اسراء با مدارا رفتار شود، حتی در مقابل دشمنانی نظیر طلحه و زبیر و یا حتی عبدالرحمن بن ملجم نیز هیچ گاه از دایره عدالت خارج نگردیدند. بااین حال زمانی که حضرت از صلح و بازگشت دشمن ناامید می شدند، لحظه ای در تصمیم خود درنگ نمی کرده و با قاطعیت تمام، در مقابل دشمن می ایستاد و به هیچ عنوان، حاضر به مصلحت اندیشی در برابر دشمن نبوده و به دنبال سیاست بازی های باطل مزورانه نبودند. در کنار همه این موارد، توجه خاص امام، به امور معنوی و عدم اهتمام به امور دنیوی، قابل توجه است؛ حضرت به هنگام جنگ ها، هرگز دعا و توجه به لطف خدا را فراموش نکرده و به یاران خود هم متذکر می شدند. سیره اخلاقی امام، یک سیره فراگیر بود و رفتار ایشان، هم برای یاران خود اسوه و الگویی مناسب بود و هم دشمنان را تحت تاثیر قرار می داد. صفات و کمالات اخلاقی حضرت از گستردگی فراوانی برخوردار است و ازجمله صفات بارز حضرت در جنگ ها، می توان به شجاعت، حیاء، جوانمردی، وفای به عهد و بصیرت حضرت، اشاره نمود.

کلیدواژه ها:

امام علی (علیه السلام) ، سیره علوی ، سیره اخلاقی ، اخلاق جنگی ، جمل ، صفین ، نهروان.