مدیریت و کاهش ریسک زلزله در محیط های شهری و روستائی، چالش های برنامه هیوگو

تدوین یک برنامه بین المللی در راستای سوانح طبیعی در سازمان ملل متحد در دهه 08 شروع شد. در دهه 08 نیز برنامه بین المللی کاهش سوانح طبیعیIDNDRگسترش یافت.سپس در کنفرانس جهانی سوانح در ژانویه 2005 60 کشورچارچوب هیوگو 2005-2015را تصویب کردند. هدف مهم در این کنفرانس در چارچوب برنامه هیوگو، ایجاد انعطاف وتاب آوری جوامع در مواجهه با مخاطرات و ارتقاء و سازمان دهی ایمنی با استفاده از دانش ابتکار و نوآوری بود. مدیریت وکاهش خطر زلزله در محیط های شهری و روستائی دغدغه ای جهانی است که از اهداف راهبردی چارچوب هیوگو 5882نیز محسوب شده است هدف مطالعه حاضر تاکید بر رویکرد پیشگیری در چارچوب ملی به ویژه در خصوص شهرهای پرجمعیت و در معرض آسیب زلزله نظیر تهران، تبریز و ... است. چنین رویکردی در راستای مدیریت کاهش ریسک و آسیب پذیری با حمایت همه جانبه دولت و بخش های خصوصی منجر به توسعه ایمنی پایدار و کاهش آسیب پذیری زیست محیطی خواهد شد. گام بعدی تدوین یک راهبرد جامع پیشگیری و مدیریت بحران با الهام گرفتن از چارچوب هیوگو2015-2005و با حمایت دولت و بخش های خصوصی است . توسعه یک راهبرد جامع مهم برای کاهش ریسک زلزله نیاز به سرمایه گذاری و تخصیص یک بودجه ملی دارد.یکی از مهمترین راهکارها قبل از هر اقدامی در راستای کاهش ریسک، درک خطر زلزله توسط دولتمردان و جامعه است. ازگام های مهم شروع فعالیت پیشگیری از خطر زلزله، شناسائی مناطق شهری و روستائی پرخطر و آسیب پذیر کشور از طریق همکاری بین دانشمندان و سازمان های دولتی است. با توجه به آنکه در کنفرانس جهانی کاهش ریسک سانحه در ژاپن مارس 5882 برنامه هیوگو 2015-2025اعلام خواهد شد، آیا کشور ما فعالیت قابل قبولی در راستای هیوگو 2005- 5882 انجام داده است؟ هنوز در زیرساخت ها با مشکلات زیادی مواجهه هستیم. به عنوان مثال در راستای پژوهش هایزلزله های اخیر نظیر اهر-ورزقان و پژوهش های کاربردی در امور مربوط به ایمن سازی شهرها و روستاهای مهم متوجهشدیم که همچنان کمبود و محدودیت دسترسی به داده های زلزله شناسی و مدیریت بحران وجود دارد. در راستای تحقیقات کاربردی با هدف کاهش آسیب پذیری و تلفات انسانی در اثر سوانح طبیعی دسترسی به داده ها از زیرساخت هایبسیار مهم حصول به پیشگیری است. همچنین، گنجاندن راهبرد تجربه های موفق سایرکشورها در امر مدیریت و کاهش ریسک زلزله )از بندهای شایان توجه هیوگو( اجرائی کردن درس گرفتن از تجربیات کشورهای موفق وبا برنامه از نظر زمانی مقرون به صرفه خواهد بود. جلوگیری از توسعه شهر های در معرض پهنه های خطرناک نظیرقرارگرفتن درحریم گسل هایفعال، مناطق با احتمال رخداد زمین لغزش و یا فرونشست زمین نظیر شهرهای پر جمعیتی چون تهران، تبریز و... در دستور کار ملی کاهش ریسک قرار بگیرد و با نظارت های پیوسته و سختگیرانه عملیاتی شود علی رغم اینکه در طی 88 سال گذشته فعالیت هائی در راستای اهداف برنامه های هیوگو در کشور نظیر تشکیل سازمان مدیریت بحران و توسعه آنها در شهرداری ها، تشکیل سازمان های مردم نهاد، گسترش مدیریت بحران در سطوح دانشگاهی، تشکیل کارگروه های مدیریت بحران تخصصی، ارزیابی های تخصصی مدیریت بحران در شهرها و سایر موارد مهم دیگری که انجام شده است اما همچنان در زلزله ای نظیر اهر-ورزقان در سال 2012 306کشته و 3037مجروح و حدود 30000نفر از مردم بی خانمان می شوند. بنابراین، چالش هائی زیرساختی در مدیریت و کاهش ریسک در کشور ما همچنان وجود دارد و برنامه هیوگو 5882-5882 نیز در کشور ما بطور کاملا ضعیف پرداخته شده است. چالش های هیوگو 588-5882 در کشور ما عبارتند از: 8- عدم اجرای جامع هیوگو به دلیل عدم درک اولویت برنامه ملی و محلی کاهش ریسک توسط دولتمردان و جامعه 5- کمبود اطلاعات جامعه در خصوص چارچوب هیوگو به دلیل عدم اطلاع رسانی لازم 6- همکاریبسیار ضعیف بین دانشمندان زلزله شناسی و مدیریت بحران با دولتمردان و هماهنگ نبودن آنها با یکدیگر 4- کمبود تبادل اطلاعات و دانش و نوآوری راهکارهای مدیریت بحران در سطح منطقه ای و محلی 2- کمبود منابع مالی، 6- همکاری ضعیف برخی از مراکز ثبت داده های زلزله ها و مدیریت بحران با پژوهشگران

کلیدواژه ها:

خطر و ریسک ، زلزله ، آسیب پذیری ، محیط های شهری ، اثرات زیست محیطی ، مدیریت بحران ، برنامه هیوگو