طراحی چارچوبی جامع جهت برنامه ریزی، سازماندهی و مدیریت بحران های سخت و تبعات آن

همان گونه که در اهداف عینی و نهایی چارچوب سندایی بر کاهش خطرپذیری و انجام اقدامات منسجم در حوزه های مختلف تأکید شده است، چارچوب معرفی شده در این مقاله با رویکرد یکپارچه سازی و ایجاد هماهنگی بین اقدامات مختلف در مدیریت بحران (از استراتژی تا عمل) و برنامه ریزی های لازم جهت حفاظت از زیرساخت های کلیدی توسعه یافته است. همچنین مطابق با چهار اولویت اقدام در چارچوب سندایی، ضمن تعریف فرایندهای مختلفی برای شناسایی و ارزیابی خطرات حاصل از بحران ها، زمینه لازم برای مدیریت و کنترل این ریسک ها، مکان یابی پدافندها و مقاوم سازی تسهیلات در این چارچوب فراهم گردیده است. ساختار نوآورانه این چارچوب بهترین راهکار مدیریت عملیات بحران را جهت کاهش تلفات در حین و پس از وقوع بحران ارائه داده و به طور مشابه برنامه ریزی های مؤثری را برای گام بازسازی در مدیریت بحران پیشنهاد می دهد تا بر این اساس به صورت جامع و یکپارچه پوشش دهنده هر چهار مرحله مدیریت بحران باشد.تاکنون تلاش های صورت گرفته برای ارائه ی چارچوب در حوزه ی مدیریت بحران به علت وسعت مفاهیم آن، عموماً به صورت تخصصی تنها بر بخش های خاصی از این فرایند متمرکز شده اند. هدف اصلی چارچوب پیش رو، جامعیت بخشی به الگوهای پیشین و مدیریت یکپارچه بر فرایند مدیریت بحران توسط روش های معتبر و نوآورانه در زمینه های تحقیق در عملیات، تصمیم گیری در مدیریت و ابزارهای کنترلی است تا ضمن کمک به مدیران در گام شناسایی، آن ها را در برنامه ریزی، هدایت، ارزیابی و تحلیل به منظور انجام مناسب ترین اقدامات (قبل، حین و پس از وقوع بحران) یاری رساند. جامعیت این چارچوب نسبت به نمونه های مشابه داخلی و خارجی موجب برتری های کاربردی قابل ملاحظه و منحصر به فرد آن شده که ضمن ارزیابی و تحلیل مستمر ریسک های سیستم، امکان برنامه ریزی سریع و حساب شده جهت پیشگیری، آمادگی، اقدام و بازتوانی را با کمترین هزینه جهت پاسخگویی هوشمندانه و مؤثر به بحران های سخت فراهم می سازد. مهم ترین ویژگی این چارچوب را می توان کیفیت بالای خروجی ها و راهکارها، سرعت در تصمیم گیری و مدیریتی جامع و هم زمان بر اطلاعات مورد نیاز دانست. لازم به ذکر است که در این چارچوب مفهوم مدیریت بحران های سخت مورد توجه بوده که شامل بحران های طبیعی و انسان ساز همچون زلزله، سیلاب، حملات نظامی و تروریستی و ... می باشد. در این مقاله ضمن مروری بر مطالعات انجام گرفته در حوزه ی مدیریت بحران و پدافند غیرعامل، چارچوبی جامع جهت مدیریت یکپارچه مراحل چهارگانه بحران طراحی گردیده و در انتها قابلیت های مختلف و نوآورانه ی این چارچوب در قالب یک سیستم جامع مدیریت بحران تشریح می گردد که نقش هر یک از آن ها در کاهش خطرپذیری و نیز ارتباط این اجزا با اولویت های چهارگانه چارچوب سندایی به تفصیل ارائه خواهد شد

کلیدواژه ها:

سیستم های مدیریت بحران های طبیعی و انسان ساز ، پدافند غیرعامل ، مدیریت ریسک ، مکان یابی و مقاوم سازی تسهیلات ، برنامه ریزی ریاضی ، روش های تصمیم گیری چندمعیاره ، منطق فازی