مدل سازی رابطه فراوانی طوفان های گردوغبار با متغیرهای اقلیمی در مناطق بیابانی ایران

طوفان های گردوغبار یکی از زیان بارترین بلایای طبیعی مناطق خشک و نیمه خشک جهان است. از آنجا که متغیرهای اقلیمی تاثیر به سزایی بر روی تولید گردوغبار دارد، شناسایی پارامترهای اقلیمی موثر بر این پدیده ضروری است. شناخت این عوامل می تواند به درک بهتر ما نسبت به پدیده طوفان های گردوغبار کمک کرده و امکان پیش بینی آن ها را فراهم آورد. هدف از این پژوهش، مدل سازی رابطه فراوانی طوفان های گردوغبار با متغیرهای اقلیمی در مناطق بیابانی ایران است. به این منظور، در ابتدا عناصر اقلیمی دمای ماهانه (متوسط و حداکثر)، بارندگی ماهانه و سرعت باد ماهانه (متوسط و حداکثر) انتخاب گردید. سپس ارتباط میان این متغیرها با تعداد روزهای همراه با گردوغبار ثبت شده در ایستگاه های هواشناسی، با بهره گیری از ضریب همبستگی و رگرسیون خطی چند متغیره بررسی شد. نتایج همبستگی بین متغیرهای اقلیمی و تعداد روزهای همراه با گردوغبار در فصل تابستان نشان می دهد که تعداد روزهای گردوغبار بیشترین همبستگی را با میانگین و بیشینه سرعت باد در همه ایستگاه ها دارد. بارش، کمترین همبستگی را با تعداد روزهای گردوغبار دارد. دما همبستگی بیشتری را با تعداد روزهای گردوغبار نسبت به بارش نشان می دهد. مدل سازی رگرسیون چند متغیره بین گردوغبار و متغیرهای اقلیمی در فصل تابستان نیز نشان می دهد که در اکثر ایستگاه ها سرعت باد و در بین عناصر اقلیمی، دما بیشترین تاثیر را در وقایع گردو غبار داشته و بارش تقریبا معنی دار نبود. بالاترین ضرایب همبستگی بین بارش و وقایع گردوغبار به ترتیب 174/0- و 112/0 در ایستگاه های کنارک، چابهار و ایرانشهر مشاهده شد.

کلیدواژه ها:

اقلیم ، رگرسیون چند متغیره ، ضریب همبستگی ، طوفان گردوغبار