تاثیر قطع آبیاری در مرحله گلدهی و محلول پاشی اسپرمیدین بر کمیت و کیفیت اسانس سه توده زیره سبز (Cuminum cyminum L.)

به منظور بررسی تاثیر قطع آبیاری در مرحله گلدهی و محلول پاشی با اسپرمیدین بر درصد، عملکرد و میزان ترکیبات اسانس توده های مختلف زیره سبز (Cuminum cyminum L.) آزمایشی به صورت طرح کرت های دوبار خرد شده بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه شهید باهنر کرمان در سال زراعی 93-1392 اجرا شد. تیمارهای آزمایشی شامل آبیاری در دو سطح (1- آبیاری کامل و 2- قطع آبیاری در شروع مرحله گلدهی) به عنوان فاکتور اصلی، محلول پاشی اسپرمیدین در سه سطح (صفر، یک و دو میلی مولار) به عنوان فاکتور فرعی و اکوتیپ زیره در سه سطح (1- کرمان، 2- خراسان و 3- اصفهان) به عنوان فاکتور فرعی فرعی بود. در این پژوهش، درصد، عملکرد و ترکیبات موجود در اسانس زیره سبز مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که درصد و عملکرد اسانس به طور معنی داری تحت تاثیر تیمارهای آبیاری و توده های مختلف زیره سبز قرار گرفت ولی محلول پاشی اسپرمیدین تاثیر معنی داری بر این صفات نداشت. تیمار قطع آبیاری باعث افزایش درصد و کاهش عملکرد اسانس نسبت به شرایط آبیاری کامل شد. نتایج حاکی از تاثیرپذیری بیشتر عملکرد اسانس از عملکرد دانه نسبت به درصد اسانس بود. هر دو صفت درصد و عملکرد اسانس در توده های کرمان و خراسان به طور معنی داری بیشتر از توده اصفهان بود. بیشترین میزان اسانس (14/92 کیلوگرم در هکتار) در تیمار محلول پاشی یک میلی مولار و برای توده خراسان حاصل شد و کمترین میزان این صفت (6/87 کیلوگرم در هکتار) در تیمار عدم محلول پاشی برای توده اصفهان به دست آمد. ترکیبات β-Pinene، p-Cymene، γ-Terpinene، Cuminaldehyde، p-Mentha-1,4-dien-7-ol و ɣ-Terpinene-7-al بخش اصلی اجزاء اسانس را در توده های مختلف زیره سبز شامل شدند. در دو توده کرمان (29/30 درصد) و خراسان (32/70 درصد) ترکیب Cuminaldehyde و در توده اصفهان ترکیب ɣ-Terpinene-7-al (32/40 درصد) بیشترین درصد را در بین کل اجزاء اسانس به خود اختصاص دادند. به طور کلی، دو توده کرمان و خراسان از نظر ترکیبات اسانس شباهت بیشتری نشان دادند.

کلیدواژه ها:

ترپینن ، ترکیبات اسانس ، تنش خشکی ، کومین آلدهید ، گیاه دارویی