خیر ایرانی-خیر عراقی؛ مقایسه الگوی فعالیت های خیر دینی ایرانیان و عراقیان در آیین پیاده روی اربعین1

آیین پیاده روی اربعین یکی از بزرگترین اجتماعات زیارتی سالانه مسلمانان در جهان و یکی از پرجمعیت ترین آیینهای زیارتهای پیاده در دنیا به شمار میرود. یکی از ویژگیهای این آیین پیاده روی در کنار تجربه دینی حاصل از حضور در این کنش5 دینی5 جمعی، مشارکت در فعالیتهاو خدمات رایگان5 داوطلبانه برای زائران است که مفهوم خیر5 دینی را عینیت می بخشد. نمودهای این فعالیتها و مشارکتهای خیر دینی دو سپهر عراقی و ایرانی دارد. از یکسو، عراقیان بهعنوان میزبانان اصلی5 این آیین5 بزرگ سهم اصلی و اکثریت در خدمات به زائران را بر عهده دارند. از سوی دیگر همراه با توجه به افزایش روزافزون زائران ایرانی، سهم و مشارکت آنان در خدمات به زائران هم در حال افزایش است. آنچه در این پژوهش موردبررسی بوده، الگوهای فعالیت و مشارکت در انواع جلوه های خیر دینی در آیین پیاده روی اربعین با مقایسه بین دو شکل فعالیتها و خدمات عراقیان و ایرانیان است. روش پژوهش کیفی و با استفاده از تکنیکهای مصاحبه و مشاهده مشارکتی با ثبت داده هایی همچون عکس، فیلم و یادداشتهای میدانی بوده است. بر اساس یافته های پژوهش هفت نوع فعالیت خیر دینی شامل خدمات اسکان، تغذیه و استراحت ، بهداشت، سلامت و پزشکی ، خدمات فنی و تعمیراتی ، فرهنگی و مذهبی ، خدمات ویژه کودکان ، فعالیتهای سیاسی و ایدئولوژیک و خدمات تسهیل سفر مهمترین دسته بندیها مربوط به خدمات زائران را شامل میشود. نتایج پژوهش نشان میدهد که الگوی کلی فعالیتها و خدمات عراقیان و ایرانیان به رغم شباهتهای کلی در الگو و تنوع در فعالیتهای ارائه شده، شامل تفاوتهای اساسی، ازجمله در الگوی مدیریت و تاسیس موکبها، نقش حکومت در سازماندهی اجرایی اربعین، انگیزه های سیاسی و انقلابی از فعالیتهای خیر دینی، میزان رقابت برای خدمترسانی میشود.

کلیدواژه ها:

خیر دینی ، زیارت ، اربعین ، تجربه دینی.