بررسی مقایسه ای مفهوم خشونت و علل به وجود آورنده آن در ممالک اسلامی از صدر اسلام تا زمان حاضر

سال انتشار: 1396
نوع سند: مقاله کنفرانسی
زبان: فارسی
مشاهده: 497

فایل این مقاله در 13 صفحه با فرمت PDF و WORD قابل دریافت می باشد

این مقاله در بخشهای موضوعی زیر دسته بندی شده است:

استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:

لینک ثابت به این مقاله:

شناسه ملی سند علمی:

KPVNC01_014

تاریخ نمایه سازی: 26 مرداد 1397

چکیده مقاله:

یکی از مسایلی که امروزه اکثر جوامع را تحت تاثیر قرار داده، مسیله خشونت است. این موضوع به ویژه در دهه های اخیر، با توجه به پدیده شوم تروریسم، جوامع اسلامی را بیش از سایر جوامع درگیر خودکرده است؛ اما موضوع خشونت و استفاده از آن، قدمتی به اندازه تاریخ بشریت دارد. در طول تاریخ، خداوند متعال ضمن فرو فرستادن پیامبران به سوی مردم، راه و روش سعادت و رستگاری شان را در قالب برنامه ای مدون به نام دین در اختیارشان قرار داده و کامل ترین آن ها که آخرین آن ها نیز هست، اسلام نام دارد و توسط پیامبر اکرم (ص) به بشریت عرضه شده است و عمل به دستورات آن طبق وعده ی الهی که می فرماید: اطیعوا الله والرسول لعلکم ترحمون آل عمران-132، ضامن سعادت و رستگاری در دنیا و آخرت خواهد بود. یکی از حوزه هایی که در دستورات دین مبین اسلام به آن پرداخته شده، مسیله خشونت و شرایط به کارگیری آن است. سیره پیامبر اکرم (ص) به عنوان الگو و اسوه ی نیکو می تواند راهگشای بشریت در این زمینه باشد. با توجه به مطالب بیان شده این سوال به ذهن متبادر می شود که باوجود چنین برنامه ای که خداوند متعال به منظور سعادت بشر ارسال کرده و باوجود فرستادن پیامبری که این برنامه جامع را به صورت عملی به مردم منتقل کند و به علاوه با توجه به طراوت و تازگی دستورات الهی در طول اعصار، چرا امروزه شاهد به کارگیری جلوه های مختلفی از خشونت بدون ضابطه مانند کشتارهای دسته جمعی و نسل کشی ها، بازداشت کسانی که دستخوش تبعیض هستند، اعدام افراد بی گناه، خشونت نسبت به رنگین پوستان در جوامع سفیدپوست، توقیف های بی دلیل، تروریسم و ... در سطح ملت های جهان هستیم و قوانین بین المللی در این زمینه چه کاستی هایی دارد و درصورتی که دستورات دین مبین اسلام سرلوحه ی امور قرار گیرد شاهد چه تغییراتی خواهیم بود هدف این پژوهش، بررسی مفهوم خشونت و علل به وجود آورنده آن در صدر اسلام و مقایسه آن بازمان حاضر است. بدین منظور مراحل زیر طی شده است. ابتدا با استفاده از روش تحقیق کتابخانه ای، داده های مرتبط با موضوع گردآوری شده و ضمن بررسی داده ها، تعریفی نسبتا جامع از خشونت ارایه شده است. سپس به انواع مختلف خشونت پرداخته شده و طی آن بین خشونت مجاز و غیرمجاز، فیزیکی و غیر فیزیکی و فردی و اجتماعی تفکیک قایل شده است. در ادامه خشونت و علل به وجود آورنده آن در صدر اسلام موردبررسی قرارگرفته و ازآنجاکه در صدر اسلام بین مفهوم جنگ و خشونت تفاوت چندانی وجود نداشته، لذا به مبانی و دستورات قرآن کریم و پیامبر اکرم (ص) در مورد مسایل مربوط به جنگ و جهاد اشاره شده که می توان بدین وسیله، دیدگاه اسلام را به طورکلی در قبال مفهوم خشونت و شرایط استفاده از آن استنباط کرد. در قرآن کریم و سنت پیامبر اکرم، جنگ و جهاد تنها در صورت ضرورت و برای حفظ عقاید و دفاع از اسلام جایز شمرده می شد و آن هم با رعایت تمام ضوابط اخلاقی؛ بدین صورت که مسلمانان هیچ گاه اجازه آغاز جنگ را نداشتند و صرفا می توانستند اقدامات بازدارنده در حد مقابله به مثل انجام دهند و نه بیشتر از آن. تعرض نکردن به بی گناهان، زنان و کودکان، مراعات حقوق اسیران مراقبت از مجروحان نیز از دیگر اصول اخلاقی جنگ در اسلام است لذا به کارگیری خشونت تنها در موارد ضروری و آن هم با رعایت حد و حدود اخلاقی و برای اهداف الهی امکان پذیر بود. در ادامه مصادیق خشونت در جهان حاضر و پدیده تروریسم به عنوان یکی از بارزترین آن ها موردبررسی قرارگرفته و ریشه های شکل گیری گروه های تروریستی به عنوان یکی از عوامل ایجاد و دامن زدن به خشونت در جغرافیای امروز جهان اسلام تحلیل شده است. در انتها با توجه به مطالب بیان شده، این طور نتیجه گیری شده است که دین مبین اسلام همواره دستوراتش را بر اساس رافت و رحمت به بشر ارایه کرده و در موارد خاص، چهارچوب مشخصی را برای استفاده از زور یا خشونت عرضه داشته است درحالی که امروزه، ضمن گنجاندن قوانین مربوط به عدم استفاده از خشونت در منشور ملل متحد، شاهد به کارگیری گسترده آن در سطح جوامع و بخصوص جوامع اسلامی هستیم و اگر قوانین دین مبین اسلام در همه جوامع و بخصوص جوامع اسلامی سرلوحه امور قرار گیرد، شاهد صلحی فراگیر در سرتاسر جهان خواهیم بود.

نویسندگان

محمدصادق مهدی زاده

کارشناس علوم تربیتی دانشگاه فرهنگیان استان گیلان، آموزگار رسمی مقاطع ابتدایی استان گیلان، رشت، ایران،