ذخایر ژنتیکی گیاهان دارویی، ضامن امنیت غذایی در کشور

کشور ایران از جمله کشورهایی است که به دلیل شرایط اقلیمی و آب و هوایی مختلف، خاستگاه بسیاری از منابع ژنتیکی جهان است. اما در قرن اخیر تعداد زیادی از این منابع در اثر فشار بیشتر به عرصه های طبیعی ناشی از مصرف گرائی بیش از حد، منقرض شده و یا به شیوه های مختلف از کشور خارج شده اند و در بانک های زیستی دنیا با هدف تحقیقات و بهره برداری، نگهداری می شوند. اهمیت فوق العاده گونه های گیاهی دارویی از جنبه های مختلف طب سنتی، تنوع گونه ای، آموزشی و تحقیقاتی، اقتصادی و طب مدرن، هدف این تحقیق بوده است و در این راستا، جمع آوری، شناسایی، ارزیابی و حفاظت بذر گونه ای گیاهان دارویی استان و در نهایت تقویت بنک ژن کشور در دستور کار این تحقیق قرار گرفته است. در این تحقیق تعداد 416 نمونه بذر از عرصه های مختلف استان جمع آوری و با تکمیل اطلاعات اکولوژیکی در شناسنامه بذر به موسسه تحقیقات جنگل ها و مراتع کشور ارسال شد. این تعداد نمونه شامل 20 گونه، 139 جنس و 37 تیره گیاهی است. تنوع و پراکنش گونه های دارویی در این استان به نحوی است که از ارتفاع 1166 متر از سطح دریا در شهرستان اردل تا 3302 متر در ارتفاعات کوه پیازی در شهرستان لردگان رویش دارند و شرایط سخت اکولوژی حاکم بر منطقه را تحمل می کنند. بذر برخی از گونه های مهم جمع آوری شده در این تحقیق نظیر گونه باریجه، بن سرخ و موسیر، علی رغم حضور و پراکنش در برخی از مناطق استان، با توجه به وجود عوامل مختلف از جمله شدت بهره برداری و یا بهره برداری نامناسب، چرای بی رویه، شخم و شیار و خشکسالی های پی در چپی به شدت در معرض خطر بوده و در صورت عدم توه کافی به آن، احتمال حدف آن از پوشش گیاهی منطقه دور از انتظار نیست که لازم است از آنها بیشتر حفاظت شود. در صورت مدیریت صحیح در زمینه حفظ و توسعه پایدار منابع ژنتیکی گیاهان دارویی که در سال های اخیر از اقبال خوبی نیز در بین مردم دنیا و همچنین ایران برخوردار شده است می توان سالیان زیادی از قابلیت های این گیاهان ارزشمند بهره برداری کرد. در رسیدن به توسعه پایدار در این زمینه، نه تنها امنیت غذایی کشور که به امنیت ملی گره خورده است تامین می شود بلکه کشور ایران به دلیل تنوع و غنای گونه ای بالا، در زمره کشورهایی قرار می گیرد که سایر کشورها به آن وابستگی داشته و بنابراین به آسانی در معرض تحریم های بین المللی قرار نمی گیرد.

کلیدواژه ها:

پدافند غیرعامل ، ذخایر ژنتیکی ، جمع آوری بذر ، گیاهان دارویی ، امنیت غذایی