بررسی و انتخاب ژنوتیپ های متحمل به تنشهای خشکی و گرمایی گندم دوروم در گچساران

به منظور ارزیابی میزان تحمل ژنوتیپ های پیشرفته گندم دوروم در مقابل تنش های حشکی و گرمای انتهای دوره رشد، این بررسی مشتمل بر 12 ژنوتیپ پیشرفته گندم دوروم در سال های زراعی 84-1383 و 85-1384 در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار در دو وضعیت دیم و آب یاری تکمیلی در ایستگاه تحقیقات کشاورزی گچساران اجرا گردید. در طو ل دوره رویش از برخی صفات زراعی و فیزیولوژیکی نظیر زمان ظهور سنبله، ارتفاع بوته، اجزای عملکرد دانه، درصد اتلاف آب یرگ، درصد ماده خشک و محتوای نسبی آب برگ یادداشت برداری شد. تجزیه واریانس ساده و مرکب روی عملکرد دانه و هر یک از صفات مورد مطالعه انجام گرفت. میزان حساسیت ژنوتیپ های مورد آزمایش به تن شهای خشکی و گرما با استفاده از شاخص های SSI ،MP ،TOL ،GMP و STI مشخص گردید . از لحاظ عملکرد دانه در شرایط دیم تفاوت معنی داری بین عملکرد دانه ژنوتیپ های مورد آزمایش موجود نبود، لیکن در شرایط نسبتا مساعد در سطح احتمال 5% تفاوت معنی دار وجود داشت . ژنوتیپ ها ی مورد آزمایش از لحاظ وزن هزار دانه در هر دو شرایط محیطی در سطح احتمال 1% با یکدیگر تفاوت معنی دار داشتند ، در حالی که از لحاظ تعداد دانه در سنبله در شرایط دیم تفاوت معنی داری در سطح 1% وجود داشت . و لی در شرایط نسبتا م ساعد تفاوت معنی داری حاصل نشد . از لحاظ تعداد سنبله در واحد سطح نیز در هر دو شرایط تفاوت معنی داری بین ژنوتیپ های مورد آزمایش وجود نداشت . ازمیان ژنوتیپ های مورد بررسی ، ژنوتیپ شماره یک درسال اول ، که شدت تن شها نسبت به سال بعد بیشتر بود ،در مقایسه با سایر ژنو تیپ ها وضعیت بهتری ازخود نشان داد . لیکن، در سال دوم وضعیت متوسطی داشت . بنابراین، می توان ادعا کرد که این ژنوتیپ برای سال هایی که شدت تنش خشکی بالاتر است یا برای مناطق خشک تر مناسب می باشد. علاوه بر این، ژنوتیپ های شماره دو، سه و چهار بر اساس شاخص های مورد استفاده در این بررسی نمایش بهتری از لحاظ تحمل به تنش های خشکی و گرما از خود نشان دادند.

کلیدواژه ها:

ژنوتیپ ، تحمل ، تنش خشکی ، گرما و گندم دوروم