اثر تنش کمبود آب و تراکم بر برخی از خصوصیات مورفولوژیک دو رقم آفتابگردان (Helianthus annuus L.)

به منظور بررسی اثرات تنش خشکی بر برخی از صفات مورفولوژیک دو رقم آفتابگردان در تراکم های مختلف، آزمایشی به صورت اسپیلت پلات فاکتوریل با طرح پایه بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار در شرایط آب و هوایی تبریز در سال 1384 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز به اجرا در آمد . فاکتورهای آزمایشی عبارت بودند از رقم دیر رس رکورد و متوسط رس آذرگل ، تنش خشکی (مشتمل بر شاهد ، 75 درصد رطوبت قابل دسترس، 50 درصد رطوبت قابل دسترس و 25 درصد رطوبت قابل دسترس ) و تراکم (شامل 80 ، 90، و 100 هزار بوته در هکتار ). اعمال تنش ها بر اساس سطوح مختلف رطوبت قابل دسترس صورت گرفت و تراکم نیز در هکتار با فاصله ردیف ثابت 60 سانتی متر و اعمال تراکم روی ردیف ها به ترتیب با فاصله روی ردیف 16، 18 و 20 سانتی متر منظور گردید. نتایج نشان داد که اعمال تنش کمبود آب باعث کاهش معنی داری در صفات ارتفاع ساقه، قطر ساقه، قطر طبق، وزن خشک طبق و وزن خشک اندام های هوایی گردید. اثرات تراکم با اثرات تنش کمبود آب در صفات فوق همپوشانی داشت . حال بیشترین% وزن خشک اندام های هوایی در هکتار در تراکم 90 هزار بوته در هکتار در شرایط شاهد و کمترین آن در تراکم 80 هزار بوته در هکتار و در شرایط تنش 25رطوبت قابل دسترس حاصل گردید. هیبرید آذرگل بیشترین قطر ساقه و قطر طبق و رقم رکورد بیشترین ارتفاع ساقه را در سطوح مختلف تنش کمبود آب نشان دادند . اثر متقابل رقم در سطوح مختلف تنش کمبود آب تراکم های مختلف بر صفات نسبت مغز به دانه ، نسبت پوسته به دانه و عملکرد روغن تک بوته معنی دار بود . بیشترین نسبت مغز به دانه در هیبرید آذرگل در شرایط آبیاری شاهد با تراکم 100 هزار بوته در هکتار و کمترین آن در شرایط 25 درصد رطوبت قابل دسترس با تراکم 100 هزار بوته در هکتار و در رقم رکورد بیشترین نسبت مغز به دانه در شرایط آبیاری شاهد در تراکم 100 هزار بوته و کمترین آن در شرایط 75 درصد رطوبت قابل دسترس با تر اکم 80 هزار بوته در هکتار به دست آمد . بیشترین نسبت پوسته به دانه در هیبرید آذرگل درشرایط صد در صد قابل دسترس (شاهد) در تراکم 80 هزار بوته در هکتار و کمترین آن در حالت 25 درصد رطوبت قابل دسترس و تراکم 100 هزار بوته درهکتار و در رقم رکورد بیشترین مقدار آن در شرایط 50 درصد رطوبت قابل دسترس با تراکم 80 هزار بوته در هکتار و کمترین آن در همین شرایط و در تراکم 100 هزار بوته در هکتار حاصل شد . بیشترین عملکرد روغن تک بوته در هیبرید آذرگل در شرایط آبیاری کامل و تراکم 90 هزار بوته در هکتار و در رقم رکورد در شرایط آبیاری کا مل و تراکم 80 هزار بوته در هکتار مشاهده شد. صفات ارتفاع ساقه، قطر ساقه، قطر طبق ، وزن خشک طبق ، وزن خشکاندام های هوایی، نسبت مغز به دانه و نسبت پوسته به دانه با عملکرد روغن در بوته همبستگی مثبت و معن یداری داشتند.

کلیدواژه ها:

آذرگل ، آفتابگردان ، تراکم ، تنش کمبود آب و رکورد