مدیریت بحران در حوادث بیولوژیک و بیوتروریستی

بیوتروریسم عبارت از استفاده عمده از عوامل عفونی و یا سموم میکروبی بر علیه جمعیت نظتمی و غیر نظامی. این عوامل شامل باکتریها، ریکتزیه، ویروسها ، قارچها و سموم حاصل از آنها و همچنین سموم گیاهی و جانوری را تشکیل می دهد. دلایل متعددی برای توجه جدی وروز افزون به تهدیدات و خطرات استفاده از عوامل میکروبی وجود دارد از آن جمله اند: کشف برنامه های گسترده درتحقیق و تولید عوامل وسلاح های بیولوژیک عراق که نشان داد این کشور مقادیر عظیمی عوامل بیولوژیک تولید و آماده بکارگیری نموده است. عامل دوم عملیات تروریستی فرقه افراطی ژاپنی موسوم به آئم شینریکوی است که در سال 1995 با پخش عامل شیمیایی جنکی سارین Sarin درراهروی پر جمعیت قطار زیرزمینی توکیو سبب مرگ 11 نفر و مصدوم شدن 5000 نفر گردید. این گروه مقادیر بسیاری سم بوتولینوم که خطرناک ترین سموم زیستی شناخته شده جهان است را به جهت اهداف تروریستی تولید نموده بود و در هنگام شیوع عفونت ویروسی کشنده ابولا در کنیا با اعزام افرادی به منطقه به عنوان کمک به بیماران قصد دستیابی به این ویروس کشنده که از هر 10 نفر مبتلا 9 نفر را می کشد داشته است. از خطرناکترین عوامل بیولوژیک می توان به ویروسهای آبله، ابولا ،ماربوک و انواع ویروسهای خونریزی دهنده، و از باکتریها، عامل سیاه زخم، طاعون ، وبا، حصبه و از سموم به سم بوتولینوم ، ریسین، افلاتوکسن و انواع سموم قارچی، میکروبی، تک یاخته ای و سموم گیاهی و جانوری اشاره نمود. جهت شناخت میزان صدمات از پخش احتمالی عوامل بیولوژیک در مقایسه با عوامل شیمیایی محاسبه شده است که میانگین سطح پوشش 1000 کیلوگرم از یک عامل شیمیایی عصبی موسوم به سارین Sarin در شرایط آب و هوایی مناسب حدود 6 کیلومتر مربع است و اگر چنین حمله ای در شهر بزرگی انجام گیرد حدود 30000 تا 80000 نفر کشته خواهند شد. حمله مشابهی با 100 کیلوگرم میکروب عامل بیماری کشنده سیاه زخم (یک دهم مقدار عامل شیمیایی) در شرایط آب و هوای مشابه مساحتی برابر 300 کیلومتر مربع را پوشانده و در حدود 1 تا 3 میلیون کشته خواهد داشت که معادل صدمات استفاده از بمب اتمی بسیار قوی در هما ن شرایط است. متاسفانه در دو دهه گذشته با تمام تلاشهای صورت گرفته جهت کنترل اشاعه سلاحهای کشتارجمعی شاهد توسعه اینگونه تسلیحات بویژه در مورد گسترش توجه به عوامل بیولوژیک بعنوان سلاحی جهت ترور و ایجاد اغتشاش و ناامنی می باشیم. در فهرست عوامل تهدید می توان از عوامل میکروبی مانند عوامل اسهال زا (حصبه، وبا و سیکلوز و یا انواع خاصی از باکتری های روده ای مانند E.coli o157 که بیشتر از طریق آب و غذا آلوده می کنند و همچنین عوامل تنفسی مانند انواع خاصی از ویروسهای شبه انفلوانزا ، سیاه زخم، تولارمی ، طاعون، انواع ویروسهای خونریزی دهنده بخصوص عواملی چون تب خونریزی دهنده کریمه کنکو (CCHF) و همچنین عواملی از طریق حشرات منتقل میگردد و بخصوص تب سه روزه یا تب استخوان شکن استفاده نایند. از سموم می توان به سم استافیلوکوک ،بوتولیسم و انواع سموم قارچی مانند مایکوتوکسین ها و سموم گیاهی ریسین و آبرین را می توان نام برد.