ارزیابی نقش عوامل مؤثر در کاهش آسیب پذیری ناشی از مخاطرات در محیط های شهری

ثبت 31 نوع از 40 بلای طبیعی ثبت شدهی جهان در کشور ما و وجود تهدیدات داخلی و خارجی از یک سو و حجم بالایسرمایه گذاری و مکان گزینی بسیاری از تأسیسات و ابزارهای اقتصادی و اجتماعی و احتمال وقوع تلفات جانی و مالی زیاد در اثربروز مخاطرات در فضاهای شهری از سوی دیگر بر لزوم توجه بیشتر به شهر و پایداری آن تأکید میکند. بدین منظور تلاشگردید تاثیر هریک ازعوامل دانهبندی، شریان، تقاطع و ساختارجمعیتی به عنوان عوامل اصلی فیزیکی و محتوایی محیط شهریبر کنترل و کاهش صدمات ناشی از وقوع مخاطرات و همچنین اهمیت هریک از زیرمعیارهای این عوامل چهارگانه در کاهش -آسیب پذیری بدست آید و نیز شباهت ها و تفاوتهای سه مخاطرهی سیل، زلزله و جنگ در مناطق شهری بررسی شود.ابزار این پژوهش بنیادی و کاربردی، پرسشنامه ای است که برای متخصصان(تکنیک دلفی) برمبنای هم افزایی دو نگرشمدیریت بحران و دفاعغیرعامل تهیه شدهاست. زیرمعیارهای مطرح شده در پرسشنامه ازطریق فراتحلیل و تحلیل محتوایاسناد موجود، از بین بسیاری از زیرمعیارها گزینش شده و نهایتا در ساختارتحلیل سلسله مراتبی (AHP) با استفاده از نرم افزارExpert Choice به پاسخ پرسشهای پژوهش منتج شده است.بر اساس نتایج بهدست آمده؛ در سیل معیارهای تقاطع و شریان، و در زلزله و جنگ معیار شریان مؤثرتر است. مقایسهیهمزمان سه مخاطره نشان میدهد که خصوصیات زلزله و جنگ نسبتا مشابه است. معیار شریان با اختلافی زیاد از سایرمعیارها، اثرگذارترین معیار در کاهش آسیبپذیری و بعد از آن، دو معیار نسبتا هم وزن دانهبندی و ساختارجمعیتی قرار گرفتهو در آخر معیار تقاطع دارای کمترین اهمیت نسبی است. همچنین برخی از زیرمعیارها در کلیهی مخاطرات تأثیر یکسان کم)مانند نرخ اشتغال و تفکیک پیاده از سواره( یا زیاد )مانند تراکم جمعیتی و نفوذپذیری( در آسیبپذیری دارند.

کلیدواژه ها:

معیارهای آسیب پذیری ، مخاطرات ، پدافند غیرعامل ، مدیریت بحران ، تحلیل سلسله مراتبی AHP