ارزیابی آسیب پذیری لرزه ای مسجد حاج رجبعلی تهران

آسیب دیدگی و آسیب پذیری از مقوله های مهم تاثیرگذار بر سلامت و پایداری بناهای تاریخی هستند. بنای آسیب دیده بنایی است که تحت تاثیر عواملی که در طیف وسیعی قرار می گیرند نشانه هایی از ناپایداری و عدم سلامت کالبدی و کارکردی را نمایان می کند. همچنین ممکن است عوامل آسیب رسانی در بنا وجود داشته باشند که با گذر زمان با بنا به تعادل رسیده باشند ولی به دلیل ضعف هایی که در بنا ایجاد کرده اند باعث خواهند شد در شرایط بحرانی مانند زلزله شدت آسیب دیدگی بنا افزایش پیدا کند. بنابراین سنجش میزان و نحوه آسیب رسانی این عوامل در هم افزایی با نیروهای لرزه ای که در هنگام زلزله به بنا وارد می شوند لزوم ارزیابی آسیب پذیری لرزه ای بنا را مطرح می کند. در بیشتر موارد آسیب شناسی و ارزیابی آسیب پذیری در بناهای تاریخی به صورت تجربی و تا حدی از روی حدس و گمان و نتیجه گیری از مشاهده عوارض ایجاد شده و مشهود در بنا انجام می شود. در نتیجه ممکن است مرمت یا بهسازی انجام شده به دلایلی مانند نادیده گرفته شدن برخی آسیب ها یا عدم شناسایی صحیح نقاط آسیب پذیر باعث شود در هنگام زلزله بنا رفتار لرزه ای مناسبی نشان ندهد و حتی گاهی خرابی ها و عدم تعادل های بیشتری در آن ایجاد شود. بنابراین لازم است روشی جامع و سیستماتیک که به صورت سلسله مراتبی و پیوسته تمامی بخش های بنا را مورد بررسی قرارداده، آسیب ها را مستندنگاری کرده و تاثیرات آتی عوامل آسیب رسان را مورد ارزیابی قرار می دهد پایه ریزی شود. بنابراین در این پژوهش که به روش کتابخانه ای و میدانی انجام شده است با فرض قرارگیری بنای تاریخی مسجد حاج رجبعلی تهران، که به دلیل بی توجهی و گذر زمان آسیب های بسیاری دیده است، در گروه ساختمان های با مصالح بنایی سعی شده است با استفاده از آیین نامه ارزیابی لرزه ای ساختمان های بناییبه نام آیین نامه 360 و راهنمای کاربردی آن (آیین نامه3-363) بنا به صورت گام به گام مورد ارزیابی دقیق آسیب پذیری قرار گرفته و تمامی نواقص موجود در عناصر سازه ای و غیرسازه ای آن شناسایی شوند. انجام این فرآیند با کمک به انتخاب روش های درست و مناسب برای مرمت بنا علاوه بر افزایش توانمندی بنا در برابر زلزله از انجام مداخلات نادرست پیشگیری نموده و در نهایت به بقای بنا کمک خواهد نمود. از نتایج دیگر این پژوهش این است که فرآیند ارزیابی تشریح شده می تواند به صورت مدلی برای انجام مراحل آسیب شناسی و ارزیابی آسیب پذیری لرزه ای دیگر بناهای تاریخی آجری نیز تعمیم داده شده و مورد استفاده قرارگیرد.

کلیدواژه ها:

آسیب شناسی ، ارزیابی آسیب پذیری لرزه ای ، مسجد حاج رجبعلی ، آیین نامه ، بنای تاریخی