بررسی مدیریت سیلاب های شهری تبریز و خسارات محتمل ناشی از دخل وتصرف در حریم رودخانه ها و آبراهه های شهر

با گسترش و توسعه روز افزون شهرها و افزایش دامنه فعالیت های شهری، حریم رودخانه ها، مسیل ها و آبراهه هایی که ازداخل محدوده شهرها، به ویژه شهرهای بزرگ و کلان شهرها از جمله کلان شهر تبریز عبور می کنند همواره در معرض خطر تغییر و تحول های غیر مهندسی و غیر فنی قرار دارد و علیرغم تاکید قوانین موجود بر عدم هرگونه دخل و تصرف در حریم رودخانه ها و آبراهه ها، افراد یا سازمان های مختلف به انحاء گوناگون اقدام به ایجاد تغییراتی گاه عمده در حریم رودخانه ها و آبراهه های موجود در محدوده شهرها می نمایند. خطرات و خسارات ناشی از چنین تغییراتی در هنگام بارندگی های وسیع و وقوع سیل بسیار زیاد بوده و موجب ایجاد صدمات گاه جبران ناپذیری به تاسیسات شهری و مسکونی و جان و مال شهروندانی می شود که به نحوی با این آبراهه ها ارتباط دارند. لذا مطالعات جامع و به هم پیوسته هیدرولوژی، هیدرولیکی، مهندسی رودخانه، شهرسازی، مدیریت شهری، مدیریت بحران و بیمه، به منظور ایجاد الگوی بهینه برای پیشگیری، مدیریت حین بحران و جبران خسارات وارده، امری ضروری و اجتناب ناپذیر به نظر می رسد. در این مقاله با گردآوری آمار و اطلاعات موجود بارندگی ها و سیلاب های شهر تبریز، به بررسی و مطالعه روند تغییرات و فعالیت های غیرمجاز و غیر فنی انجام یافته در حریم رودخانه ها و آبراهه ها پرداخته و با ذکر مطالعات موردی، تغییر پارامترهای هیدرولیکی و ساختاری مسیر آنها مورد بررسی قرارمی گیرد. با بررسی خطر سیل در مسیرهای مذکور و بهره گیری از روشهای علمی و فنی و همچنین مدیریت بحران، الگویی بهینه به منظور بهسازی حریم رودخانه ها و تاسیسات حاشیه آن و پیشگیری از وارد آمدن خسارات تاسیساتی، جانی، مالی و اجتماعی به محیط شهری پیشنهاد شده و در نهایت مواجهه با سیلاب های مخرب، و مدیریت آن در هنگام وقوع، و همچنین توان جبران سریع خسارات وارده احتمالی، مورد بحث قرار گرفته است.

کلیدواژه ها:

حریم رودخانه ها ، رودخانه های تبریز ، دخل و تصرف ، ساخت و ساز غیر مجاز ، مطالعات جامع ، مدیریت بحران ، بیمه سیل