بازشناسی راه های قدیمی همدان به خوزستان بر اساس منابع تاریخی و شواهد باستانشناسی

زاگرس میانی، در حد فاصل فلات ایران با منطقه جنوب و غرب واقع شده و به این واسطه از دیرباز در مسیر و تقاطع راههای باستانی فلات ایران به غرب و جنوب قرار داشته و معابر آن از گذرگاههای طبیعی بین فلات ایران و بین النهرین (میانرودان) به شمار می رود. از سوی دیگر جغرافی نگاران بسیاری به بررسی وضع بلاد دور و نزدیک پرداخته و هر کدام در زمان خود شرحی بر راههای مواصلاتی و مراکز فرهنگی و تمدنی به میان آورده اند. مدارک نوشتاری سده های نخستین و میانه اسلامی به راههای ارتباطی بین خوزستان و همدان اشاره دارد. این نوشتار با هدف پرداختن به بازشناسی راههای قدیمی ما بین همدان به خوزستان در منابع پیش گفته، مورد اشاره جغرافی نگاران و کنار هم گذاشتن شواهد و یافته های بررسی باستانشناسی به نگارش در آمده است. این مقاله حاصل پژوهشی میدانی (بررسی باستانشناسی است که در خلال آن مسیرهای مورد اشاره مورخین و جغرافیا نگاران اسلامی و به تبع آن راههای دوره تاریخی و اسلامی بنا به آثار و تاسیسات بین راهی مورد بررسی و شناسایی و ارزیابی قرار گرفته است آثار و نام مکانها و موقعیت شهرهای قدیمی شناسایی شده با مسیرهای مورد اشاره مطابقت داده شده است و دست آخر با بهره گیری از مجموعه این اطلاعات، مسیر های مورد اشاره مورخین که از طریق استان های لرستان و کرمانشاه، همدان را به خوزستان مرتبط می نموده است، بنا بر نام مکان های تاریخی و آثار و شواهد باستان شناسی مورد شناسایی و مطابقت قرار گرفته و معرفی شده است.

کلیدواژه ها:

زاگرس میانی ، راههای باستانی ، همدان ، خوزستان