کورانگون و سنت های تصویری میان دو رود باستان

نقش برجسته ی کورانگون یکی از آثار منحصر به فرد ایلامی است که به سبب نداشتن کتیبه و عدم تکرار دقیق بن مایه های آن در تصاویر دوره های بعدی تا حدی گنگ و مبهم به نظر می رسد. با این همه، از آنجا که بافت اصلی ای که عناصر مختلف این نقش برجسته در آن معنا می یابند به میان دو رود باستان باز می گردد، می توان برای درک بهتر پیام این سنگ نگاره، از معنای المان های مشابه در سنت های تصویری میان دو رود باستان کمک گرفت. در این مقاله با تمرکز بر بخش مرکزی این سنگ نگاره، شش المان اصلی برای دریافت معنای آن معرفی می شوند که عبارتند از جریانهای آب ، ماهی ها، میله و حلقه ، مار چنبره زده ، مجمر آتش و کلاه های شاخدار . از این شش ویژگی، پنج ویژگی، معادلهایی شناخته شده و پر پسامد در سنتهای تصویری میان دو رود باستان دارند. در عین حال، یک عنصر تصویری یعنی مار چنبر زده به مثابه ی تخت ایزد ریش دار، ویژگی ای ایلامی است که معادل روشنی در تصاویر میان دو رود باستان ندارد. به جهت ترکیب بندی نیز سنگ نگاره ی کورانگون کاملا منحصر به فرد است: قرار گرفتن جریان های آب خارج شونده از میان میله و حلقه در هم نشینی تضادگونه با مجمر آتش و رسیدن دو جریان آب به دو شخص مختلف را می توان بیانگر رویکرد ایلامیان به سلسله مراتب هستی دانست. سلسله ای که در این سنگ نگاره از ایزدان قرار گرفته در مرکز تصویر آغاز شده و با گذشتن از دو فرد برگزیده که احتمالا نماینده ی خاندان شاهی هستند به دیگر انسان ها و نهایتا سایر موجوداتی می رسد که در قالب ماهی های قرار گرفته در زیر بخش اصلی، تصویر شده اند. بدین ترتیب، این نقش برجسته در کنار انتقال پیامی سیاسی که می توان آن را تایید خاندان شاهی دانست، بیانگر جهان بینی ایلامیان در خصوص نظام هستی است

کلیدواژه ها:

کورانگون ، ایلام ، میان دو رود ، سنت های تصویری