تجلی نگاره ها درخانه های تاریخی کرمان؛ رمزگشایی از نقش سرو و هدهد در خاطره جمعی

تحقق ا4نس با فضا و خاطره انگیز بودن، به معماری تاریخی شهرهایی چون کرمان تشخ6ص ویژه ای بخشیده است. اما چه نمادهای معنایی یا صوری در آفرینش چنین فضایی متاثر از هنر و معماری اسلامی مشارکت داشته اند این پژوهش با الگوی مطالعات میان رشتهای و با هدف بازشناسی باورهای مردم و فرهنگی که موجب چنین وحدتی ما بین پیشه ها و معماری شده، انجام گرفته و به معرفی برخی از نمادها و سمبلهایی میپردازد که با داشتن سابقه تاریخی، در زندگی مردم حضور یافته و در قالب هنرهایی همانند قالیبافی، گچ بری، کاشی و آجرکاری، به ساختار و آرایه های فضا غنا بخشیده اند. مقاله حاضر با راهبرد تحقیق کیفی و روش تحقیق تحلیلی انجام شده است. نمونه ها به روش موردپژوهی انتخاب و با تکنیک مقایسه تطبیقی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. یافته های این تحقیق نشان میدهد که مابین این عناصر سمبلیک، وحدت کارکردی و شکلی وجود داشته و علت بکارگیری برخی از آنها ریشه در خصوصیات اقلیمی- محیطی و کارکرد فرهنگی دارد که به صورت خلاقانه در عناصر اصلی شکل دهنده به فضا جای گرفته و بر هویت مذهبی معماری ایران تاکید می نماید. این نمادها و نقوش در خانه های تاریخی شهرکرمان از جمله نقش درخت سرو و پرندگانی چون هدهد با پرداخت نقوش هندسی و اسلیمی ظهور یافتهاند. دیگر یافته های پژوهش نشان میدهد نقشمایه های مذکور به صورتی بدیع در الگو واره های چند وجهی هندسی طرح و نقش یافته اند و با ایجاد حس مکانی که با فرهنگ اسلامی پیوند خورده، موجب بازخوانی خاطرات جمعی ساکنان شده است. به نظر می رسد هنر اسلامی با نسبت دادن صورتی موجز به حقیقت گیاهان و موجودات زنده، سعی دارد مخاطب را به تامل در آفرینش الهی و وجه مثالی آن معطوف نموده و از این رو به خود شناسی و خداشناسی سوق دهد.

کلیدواژه ها:

معماری اسلامی ، خانه های تاریخی کرمان ، هدهد ، سرو ، خاطره جمعی