کمینه سازی مولفه های مسکن برمبنای اندیشه اسلامی با هدف مناسب سازی آن برای قشر کم درآمد

مسکن ، مشتمل بر واحد سکونت انسان و محیط آن، مهمترین بستر شکل گیری جهان بینی انسان و پاسخگویی به اصلی ترین نیازهای وی در جهت رشد و تعالی میباشد. برخورداری از مسکن مناسب یکی از نیازهای اساسی در دین اسلام، قوانین ملی و بین المللی است. لذا، طراحی مسکن مطلوب و متناسب با شان و منزلت انسان صرفنظر از نژاد، ملیت، زبان، قومیت، طبقه اجتماعی و توان مالی- موضوعی است که امروزه با توجه به فراگیری فقر و اختلاف طبقاتی ، بیش از پیش به تلاشهای نظری و عملی نیازمند است. از این رو هدف از این نوشتار، تبیین مولفه های مسکن که بتوان با کمینهسازی آنها کیفیت مسکن و پاسخگویی آن به نیازهای اساسی انسان را در حد مطلوب حفظ نمود و تاکید بر مولفه هایی است که کمینه نمودن آنها آسایش ساکنین را مختل نموده و با توجه به طول زمان حضور انسان در مسکن، آسیب های جسمی و روحی را متوجه آنها می نماید. به این منظور ابتدا به روش تفسیری- تحلیلی، مبانی طرح و ساخت مسکن را در منابع اسلام، بررسی نموده و به روش کتابخانهای پیشینه خانه سازی برای قشر کم درآمد در ایران و مبانی مسکن حداقل بررسی شده است. بر اساس نتایج، میتوان با کمینه سازی برخی مولفه های طراحی از جمله تنوع اشکال و تناسبات، ارتفاع طبقات، تنوع در تیپ اجزای الحاقی، تنوع در مصالح مصرفی، تعدد فضاهای تک منظوره، و از طریق مجتمع-سازی فضاها در مقیاس محیط و واحد مسکونی، انعطافپذیری و افزایش کارایی زیربنا، هزینه های ساخت و بهره برداری مسکن را به میزان قابل توجهی کاهش داد. از طرفی عواملی چون اجتماعپذیری محیط خانه، دسترسی به محیط اشتغال، حفظ حریم خانواده در محله، حفظ حریم خصوصی افراد خانه، اهمیت فضای باز، کاربریها و زیرساختهای لازم در محیط مسکونی، و زیربنای متناسب با سبک زندگی و نیاز خانواده ایرانی، قابل کمینهسازی نبوده و کمیت و کیفیت آنها باید متناسب با نیاز خانواده تامین گردد.

کلیدواژه ها:

کمینه سازی ، مسکن ، اندیشه اسلامی ، قشر کم درآمد