بررسی و تحلیل نماد در داستان سلامان و ابسال جامی

نورالدین ابوالبرکات عبدالرحمن بن نظام الدین احمدبن محمد جامی شاعر، نویسنده، دانشمند و عارف نام آور قرن نهم هجری است. وی دارای تالیفات بسیاری به زبان فارسی و عربی به صورت نظم و نثر است. مثنوی هفت اورنگ از زبده ترین آثار جامی است که اورنگ دوم آن مثنوی سلامان و ابسال است. منظومه سلامان و ابسال به زبان رمزی و مبتنی بر داستانی است که ابن سینا در کتاب الاشارات و تنبیهات به آن اشاره کرده است و خواجه نصیرالدین طوسی در شرح اشارات آن را توضیح داده است (صفا، 359:1364). این تحقیق به روش توصیفی تحلیلی نوشته شده است. در این تحقیق پس از تعریف های متعدد و همچنین تعریفی جامع از نماد و تفاوت آن با رمز به بررسی و تحلیل نمادها در منظومه سلامان و ابسال عبدالرحمن جامی پرداخته شده است. در ابتدا دو نماد اصلی داستان یعنی سلامان و ابسال از جهت نقد اسمی تحلیل شده و به این نتیجه رسیده است که این دو اسم ارتباط پنهان و عمیقی با معنی حقیقی خود می بابند. سپس تفاوت تاویل ها با تاویل بعضی از نمادهایی که خود جامی در آن منظومه بیان کرده است با بیان دلیل شرح داده شده است. در این منظومه نمادهایی وجود داشته که پژوهشگران هیچ سخنی از آنها به میان نیاورده اند که نگارنده به طبع خویش آنها را انتخاب و تاویل نموده است. هرچند که در این موضوع یعنی بررسی نماد در منظومه سلامان و ابسال کتاب و مقاله هایی نوشته شده است، اما خوان معنی این داستان گسترده تر از آن است که به چندین پژوهش پایان گیرد. هدف از این تحقیق، تحلیل ودریافت معنی نزدیک تری از نمادها است. این داستان رمزی آغاز سفری است که در خود انسان به وقوع می پیوندد از این رو شباهت هایی با منطق الطیر عطار پیدا می کند. نماد سلامان و ابسال از جهت اسمی مورد تحلیل قرار می گیرد. حکیم نمادی فیض است اما با بیان دلیل مطرح می شود. منظور نظریه فیضی است که ابن سینا مطرح می کند و همچنین ا رتباط نمادها و معنای پنهان آن با موارد مشابهی از منطق الطیر عطار شرح داده شده است.

کلیدواژه ها:

جامی ، هفت اورنگ ، سلامان و ابسال ، نماد