تحلیل مکانی الگوی دوره رشد برای کشت پاییزه سیب زمینی در استان کرمان

الگوی کشت پاییزه سیب زمینی (Solanum tuberosum) یکی از الگوهای کشت نسبتا جدید در برخی مناطقکشور می باشد که تولید محصول آن همزمان با کمبود دسترسی این محصول در بازار است، لذا توسعه سطح زیر کشتاین الگوی کشت به دلیل تامین نیاز بازار از اهمیت زیادی برخوردار است. این پژوهش به منظور تعیین مناطق منطبقبا الگوی کشت پاییزه سیب زمینی با استفاده از سامانه اطلاعات جغرافیایی و روش تحلیل سلسله مراتبی انجام گردید.منطقه مورد مطالعه استان کرمان بود و پایگاه داده های اقلیمی بر اساس دوره مشترک (2007-1989) آماریپارامترهای میانگین دمای حداکثر و حداقل روزانه، سرعت باد، بارش رطوبت نسبی تمام ایستگاه های همدیدی واقلیم شناسی پوشش دهنده ی منطقه مورد مطالعه ایجاد گردید. شاخص های اقلیمی مورد استفاده عبارتند از طولدوره رشد، نیازدمایی و نیاز فتوپریودی و احتمال وقوع تنش های دمایی. لایه شیب منطقه نیز از نقشه مدل رقومیارتفاع با دقت 75 متر با استفاده از نرم افزار ArcGIS ایجاد گردید. تحلیل های آماری شامل محاسبه روایط رگرسیونیو ضریب همبستگی شاخص های اقلیمی با ارتفاع و سایر شاخص های آماری مرتبط با استفاده از نرم افزار SPSS وتحلیل های مکانی و زمین آماری با استفاده از نرم افزار ArcGIS انجام گرفت. ارزش وزنی لایه های مکانی ایجاد شده بهروش تحلیل سلسله مراتبی تعیین شد. در مرحله آخر لایه های تولید شده، به منظور تعیین میزان تناسب اقلیمیاستان کرمان برای معرقی مناطق کشت پاییزه سیب زمینی همپوشانی گردید. بر اساس نتایج حاصل حداکثرطول دورهرشد (90 تا 120 روز) برای الگوی پاییزه در ایستگاه های کهنوج، جیرفت و بم و حداقل آن (کمتر از 10 روز) درایستگاه های بافت و شهر بابک مشاهده گردید. ارزیابی شاخص روزهای فیزیولوژیک نشان داد کمترین مقدار این شاخصصفر (در ایستگاه های بافت و شهر بابک) و بیشترین مقدار آن بیش از 120 روز (ایستگاه کهنوج) است. نتایجوزن دهی لایه ها به روش تحلیل سلسله مراتبی نشان داد، وزن شاخص های تعداد روزهای فیزولوژیک، احتمال وقوع تنش یخ زدگی، احتمال وقوع تنش سرما، احتمال قوع تنش گرما و شیب به ترتیب به میزان 0/24، 0/25، 0/22، 0/1010 و 0/058 و با ضاریب دقت 0/008 برآورد شاد. نتایج حاصل از این پژوهش نه تنها مناطق مستعد برای توسعه الگوی کشت پاییزه سیب زمینی را با میزان خطر وقوع تنش های دمایی در آنها نشان داد، بلکه چارچوبی مناسب برای انجام تحقیقات مشابه ارایه نموده است.

کلیدواژه ها:

اقلیم شناسی کشاورزی ، روز فیزیولوژیک ، طول دوره رشد ، سامانه اطلاعات جغرافیایی