جایگاه هویت در معماری و شهرسازی اسلامی

موضوع و جایگاه هویت در معماری و شهرسازی اسلامی جزء موضوعاتی است که اتفاق نظر دربارهی آن وجود ندارد. عدهای از اندیشمندان آن را یک روند در حال شدن که شناسنامه و عامل شناخته شدن است میدانند و برخ دیگر آن را طبقهبندی اشیاء و افراد و مرتبط ساختن خود با چیزی یا کسی دیگر است میداند. اینموضوع سابقهای به بلندای تاریخ دارد. در این مقاله با استناد از روش تحلیلی توصیفی، به بررسی مفهوم نقش هویت در معماری و شهرسازی اسلامی مورد بررسیقرار گرفته شده است. محیط عامل مهمی در احراز هویتی خاص برای انسان است، در روزگار مدرن از آنجا که مسئله هویت در اثر تغییر و انسداد خود را مطرحمیکند، تبدیل شدن جامعه سنتی به جامعه مدرن و شکلگیر جهانبینی جدید یکی از این تغییرات بود که در دوران معاصر زمینهساز پرسشهای زیادی درزمینه هویت گشت و علت شکلگیری پست مدرنیسم در معماری این است که معماری مدرن اعتبار خود را از دست داد چرا که نتوانست به طور موثر با استفادهکنندگان نهایی رابطه بر قرار کند تا حدودی نیز به این دلیل که نتوانست پیوندی موثر با شهر و تاریخ برقرار کند. از برجستهترین ویژگیهای معماری اسلامی تنوع و وحدت را میتوان نام برد. این وحدت عامل اساسی توسعه و تکوین هویت معماری اسلامی به شمار میرود. ویژگیهای بناها و شهرها، در یکجامعه، از عناصر فرهنگی آن مایه میگیرد و به تدریج، خود، در بافت فرهنگی مردم رسوخ میکند. معماری ایرانی اسلامی شامل ویژگیهایی از جمله: استفاده ازاشکال اصیل و قابل درک و در عین حال سادگی در آثار قابل درک هستند و ساخت بناها متناسب با آب و هوا است، ولی در شهرسازی اسلامی شرایطی دیگرموجود است از جمله: طرح به نوع معرف است، در بیشتر موارد نمادگرا است، در بیشتر موارد بنا با اقلیم تناسب ندارد و به ایستایی بنا توجه خاصی دارند، روانگرایی و برونگرایی در شهرسازی اسلامی اهمیت چندانی ندارد. فناوری شیوه زندگی مردم و متعاقب آن کالبد و محیط زیست وی را تغییر داده است. شهر و معماری معاصر در بسیاری زمینهها تقلیدی از شهرها و معماری معاصر غربی است. در پایان نتایج مقاله نشان میدهد با توجه به تعالیم مکتب اسلام در واقع کالبد این آثار تجلی عینی و حداکثری بطن و حقیقت اسلام است و وجود آمدن آثار در معماری اسلامی به بستر بومی و فرهنگی توجه زیادی داشته است

کلیدواژه ها:

هویت ، معماری ، شهرسازی ، اسلامی ، نقشهویت