مدلسازی عوامل موثر بر زمان بقای بیماران مبتلا به لنفوم هوچکین: مقایسه ی مدل های آنالیز بقای نیمه پارامتری و پارامتری

سابقه و هدف: سرطان های غدد لنفاوی حاصل بدخیم شدن لنفوسیت ها هستند. لنفوم ها به دو دسته ی اصلی لنفوم هوچکین و لنفوم غیر هوچکین تقسیم می شوند. مطالعات بسیاری در زمینه اتیولوژی لنفوم هوچکین انجام شده است؛ اما علت اصلی این بیماری همچنان ناشناخته است. شیوع بیماری هوچکین در نقاط مختلف دنیا وابسته به مکان جغرافیایی، سن و سطح اقتصادی اجتماعی جامعه متفاوت است و شیوع آن در مردان بیش تر از زنان می باشد. بروز بیشتر این بیماری در مردان، در سال های فعال زندگی و عوارض جانبی آن، ضرورت انجام مطالعات مرتبط با سیر لنفوم هوچکین و بررسی عوامل موثر بر بقای مبتلایان به این بیماری را توجیه می کند. از دیگر سو، زمان از تشخیص تا مرگ بر اثر ابتلا به لنفوم هوچکین، یکی از انواع داده های بقاء است. وجود مشاهدات ناتمام (سانسور) در داده های بقاء مهم ترین وجه تمایز این داده ها با انواع دیگر است. بنابراین در مطالعه حاضر با استفاده از روش های آنالیز بقاء به بررسی عوامل موثر بر زمان بقای بیماران مبتلا به لنفوم هوچکین می پردازیم. مواد و روش ها: پژوهش حاضر از نوع مطالعات گذشته نگر است. در این مطالعه پرونده ی تمامی بیمارانی که از سال 1381 تا سال 1391 با تشخیص لنفوم هوچکین به مرکز اونکولوژی و هماتولوژی بیمارستان شفا در شهرستان اهواز مراجعه کرده بودند، مورد بررسی قرار گرفت. اطلاعات اولیه شامل متغیرهای دموگرافیک، مرحله ی سرطان، ارگان درگیر در زمان تشخیص و نوع درمان، ثبت و مورد ارزیابی قرار گرفتند. در این مطالعه سعی بر حفظ اسرار بیماران بوده و تمامی ملاحظات اخلاقی رعایت شده است. زمان بقاء، مدت زمان از تشخیص بیماری تا مرگ (بر حسب ماه) در نظر گرفته شد. افرادی که در خاتمه ی مطالعه زنده مانده یا مرگ به دلیلی غیر از لنفوم هوچکین را تجربه کرده بودند به عنوان سانسور از راست در نظر گرفته شدند. برای بررسی عوامل موثر بر تحلیل بقای این بیماران از مدل های نیمه پارامتری و پارامتری استفاده شد. مقایسه کارایی این مدل ها با استفاده از معیار آکاییک مورد بررسی قرار گرفت. تمامی مراحل تجزیه و تحلیل داده ها در نرم افزار STATA13 و سطح معنی داری 0/05 انجام شد. یافته ها: در مجموع 254 بیمار وارد مطالعه شدند. از بین این بیماران %57 مرد بودند. میانه سنی بیماران 24سال بود. مدل پارامتری گامپرتز در مقایسه با سایر مدل های پارامتری و مدل نیمه پارامتری کاکس، دارای کم ترین مقدار آکاییک برابر با 202/0416 بود. نتایج حاصل از برازش مدل پارامتری گامپرتز نشان می دهد که خطر مرگ افرادی که هموگلوبین کم تر 10/5 دارند، 2/5 برابر بیش تر از افرادی است که هموگلوبین بیش تر از 5/10 دارند (P=0/033؛ 5/68-1/07:95%CI ؛ HR=2/5). همچنین این خطر برای افرادی که سابقه عود داشتند 3/5 برابر بیش تر از افرادی است که سابقه عود نداشتند (0/005= P ؛ 50/34-1/8 CI ؛ HR=3/5). نتیجه گیری: در این مطالعه با استفاده از معیار آکاییک، مدل پارامتری گامپرتز به عنوان جایگزین مدل کاکس در تحلیل بقای بیماران مبتلا به لنفوم هوچکین پیشنهاد می شود.

کلیدواژه ها:

لنفوم هوچکین ، آنالیز بقاء ، مدل کاکس ، مدل گامپرتز ، معیار آکاییک