اثربخشی درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر بهبود هموگلوبین گلیکوزیله و خودمراقبتی در سالمندان مبتلا به دیابت نوع دو

سابقه و هدف: قرن 21 قرن سالخوردگی جمعیت دنیاست، یکی از شایع ترین مشکلات جسمی در سالمندان، بیماری مزمن دیابت است. کنترل دیابت، به عنوان یک بیماری مزمن و پیچیده مستلزم انجام فعالیت های خودمراقبتی در طول عمر است. درمان های روانشناختی مانند درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد، جهت ارتقای فعالیت های خودمراقبتی، مکمل درمان های پزشکی هستند. هدف از پژوهش حاضر بررسی اثربخشی درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر بهبود هموگلوبین گلیکوزیله و فعالیت های خودمراقبتی در سالمندان مبتلا به دیابت نوع دو بود. مواد و روش ها: این مطالعه از نوع کارآزمایی بالینی تصادفی می باشد. ابتدا لیستی از بیماران مورد نظر براساس ثبت سیستم رایانه ای موجود در مرکز تحقیقات درمانی دیابت یزد تهیه گردید. سپس با استفاده از جدول اعداد تصادفی 80 بیمار که دارای معیار های ورود و خروج بوده و تمایل به شرکت در مطالعه را داشتند انتخاب شدند. معیارهای ورود به مطالعه شامل: داشتن سن بالای 60 سال، داشتن دیابت نوع دو بیش از یک سال، داشتن حداقل سواد خواندن و نوشتن، تمایل به شرکت در پژوهش بود و معیارهای خروج از مطالعه شامل: داشتن بیماری های روانی شدید مانند افسردگی شدید، دریافت هرگونه درمان روانشناختی طی یکسال گذشته و داشتن عوارض شدید دیابت مانند زخم شدید پای دیابتی و.. بود. تعداد 80 سالمند دیابتی با استفاده از نرم افزار random allocation در دو گروه 40 نفره آزمون و کنترل وارد شدند. در مرحله پیش آزمون سنجش میزان HbA1C انجام شد و پرسشنامه های دموگرافیک و سنجش خود مراقبتی بیماران دیابتی توسط هر دو گروه تکمیل گردید. سپس گروه آزمون تحت مداخله درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد طی 8 جلسه 90 دقیقه ای قرار گرفتند. در پیگیری بلافاصله و دو ماه بعد نیز پرسشنامه خودمراقبتی توسط هر دو گروه تکمیل گردید و میزان HbA1C اندازه گیری شد. جهت تجزیه و تحلیل داده ها از بسته نرم افزاری SPSS 21 استفاده شد. در این مطالعه با توجه به پراکندگی نرمال داده ها از آزمون های پارامتریک استفاده شد. و برای مقایسه ی تغییرات پریشانی عاطفی دیابت در سه بازه زمانی قبل، بلافاصله بعد و دو ماه پس از مداخله از آزمون repeated measure anova استفاده شد و با توجه به معنادار بودن آن، تست LSD POST HOC انجام شد. یافته ها: دو گروه از نظر متغییر های دموگرافیک با یکدیگر تفاوت معناداری نداشتند ( 0/05خودمراقبتی در مرحله بلافاصله بعد از مداخله بین میانگین های هر دو گروه آزمون و کنترل اختلاف معناداری وجود دارد(2/81=t ؛0/006=P). همچنین در مرحله دوماه بعد نیز بین میانگین های هر دو گروه آزمون و کنترل اختلاف معناداری وجود دارد(2/07=t؛ 0/04=p). که این یافته ها موید اثربخشی درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد می باشد. همچنین ضریب همبستگی پیرسون نشان داد که بین متغییر خودمراقبتی با HbA1C ارتباط معکوس و معناداری وجود دارد(-0/3=r ؛0/001=P). نتیجه گیری: با توجه به اثر بخش بودن درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد پیشنهاد می گردد از این روش درمانی در مراکز درمانی دیابت کشور جهت بهبود کنترل دبابت و ارتقاء خودمراقبتی سالمندان مبتلا به نوع دیابت دو مورد استفاده قرار گیرد.

کلیدواژه ها:

درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد ، خودمراقبتی ، دیابت ، سالمند ، هموگلوبین گلیکوزیله