نقش اقلیم در شکل گیری انواع حیاط در خانه های سنتی در مناطق گرم و خشک

با توجه به آثار به جای مانده از خانه های تاریخی که از شش هزارسال پیش از میلاد به بعد در بسیاری از مناطق ایران وجود داشته، و همچنین آثار به جای مانده از بعضی سکونتگاه های به جای مانده در بین النهرین، هر خانه ای به طور کلی از دو بخش تشکیل می شده است؛ یکی فضای ساخته شده و احاطه شده، و دیگری فضای باز، تشکیل می شد، زیرا در مناطق مرکزی و جنوبی ایران و بین النهرین در طول سال هوا به گونه ای تغییر می کرد که در طول سال مدتی هوا سرد و حدود نیمی دیگر از سال معتدل و گرم بوده است. در برخی اوقات از سال که هوا مناسب بوده بخشی از فعالیت های مربوط به سکونت را در فضای باز انجام می دادند. با وجود آنکه نقش اقلیم منطقه در شکل گیری فضای باز حیاط خانه ها کاملاً آشکار است، اما برخی پژوهش گران عوامل فرهنگی را به عنوان اصلی ترین عامل در شکل گیری حیاط در خانه های سنتی نام برده اند. با توجه به نکات گفته شده به نظر می رسد که تقسیم بندی موجود از انواع فضای باز و رابطه آن با فضاهای ساخته شده در ایران بسیار کلی می باشد و دقت کافی در ساختار آن به کار نرفته است. پرسش های که در این پژوهش به آن پرداخته شده است بدین شرح اند: 1)چه عواملی باعث پدید آمدن حیاط در خانه های سنتی شده است؟ 2)در ساختمان ها چگونه می توان فضای باز را تقسیم بندی کرد؟ هدف اصلی از انجام این پژوهش در مرحله اول توجه به چگونگی تأثیر عوامل اقلیمی در شکل گیری فضای باز خانه هاست. فرضیه این پژوهش را می توان این چنین عنوان کرد: اقلیم مناطق مختلف نقش اصلی و مهمی در نوع شکل گیری انواع حیاط در خانه های سنتی ایران داشته اند. در این پژوهش از روش تحقیق تاریخی- تفسیری استفاده شده است. پدیده های اقلیمی، متغیرهای مستقل و انواع فضای باز با حیاط ها را می توان متغیرهای وابسته این پژوهش دانست. روش گردآوری اطلاعات این پژوهش هم به صورت میدانی و هم به صورت اسنادی بوده است. نتایج بدست آمده در این پژوهش نشان می دهد نوع شکل گیری فضای باز با حیاط در خانه های سنتی ایران تحت تأثیر عوامل اقلیمی بوده است. همچنین دسته بندی ارائه شده از انواع حیاط به نظر می رسد بر اساس آن می توان همه ی انواع فضاهای باز مورد استفاده در خانه های سنتی ایران را شناخته و دسته بندی نمود.

کلیدواژه ها:

حیاط ، خانه های سنتی ، فضای باز ، اقلیم