تاثیر مزاج مکان بر تناسبات هندسی فضاها، در معماری ایرانی (مورد پژوهی: خانه های تاریخی کاشان)

تناسبات هندسی در خانه های سنتی بر پایه پیمون بوده است که عوامل متعددی بر آن تاثیرگذارند. یکی از آن ها اقلیم می باشد. اقلیم در مقوله گسترده تری با عنوان مزاج مکان قابل بررسی است. که بر تناسبات هندسی در خانه های سنتی تاثیر گذار می باشد. معماران سنتی برای برقراری تعادل مزاج مکان تدابیری ارائه داده اند. تا با این امر بتوانند فضاهای مصنوع را به سمت تعادل هدایت کنند. از طرفی توجه طراحان معمار به فاکتورهای تاثیرگذار اقلیم از موضوعات عصر حاضر می باشد. کمبود منابع انرژی، تبعات سوء مصرف انرژی های فسیلی، گرمایش زمین، آلودگی ها و پیامدهای مانند این ها، چند دهه ایست که توجه طراحان معماری را به این سو جلب کرده است. پژوهش های بسیاری به منظور فهم رابطه بین اقلیم و تاثیر آن در طراحی بنا انجام شده است. در این نوشتار اقلیم از منظری نو که زعم نگارندگان محدوده ی گسترده تری از اقلیم را شامل می شود، باعنوان مزاج مکان در رابطه با شکلدهی فضاها مورد پژوهش قرار گرفته است. از فاکتورهای شکلدهی فضا در کالبد بنا به عامل تناسبات هندسی در این نوشتار پرداخته شده است. شواهدی با مورد پژوهی در خانه های تاریخی کاشان در طی این پژوهش مشاهده شده است و نشان می دهد که معماران گذشته ما به اقلیم از طریق مزاج مکان و تاثیر آن بر تناسبات هندسی فضاهای بنا توجه داشته اند. این به نوبه خود می تواند دست مایه ای برای طراحی معماری در حال حاضر ایجاد نماید. ابن سینا شناخت هر چیزی را مشروط بر شناخت منشا آن می داند. با نظر به اینکه امتزاج و طبایع از علوم پایه حکمت دانش قدیم می باشند، دانستن در این زمینه به فهم بهتر مابقی علوم نظری کمک می کند. در این راستا شاخه ای از مزاج با عنوان مزاج مکان مورد بحث قرار می گیرد که یکی از عوامل تاثیرگذار بر آن اقلیم می باشد. سوال اصلی این نوشتار بر این مبنا می باشد که - آیا مابین اندازه های فضاهای اقلیمی و ویژگی های مزاج مکان ارتبای برقرار است 2- فضاهای موثر در اقلیم خانه های کاشان چه تناسبی با مساحت کل ساختمان دارد 3- آیا امکان ارائه مدلی از تناسبات هندسی در بناهای تاریخی قابل مشاهده است و اگر بلی کاربرد آن در کدام قسمت از معماریست نوشتار پیش رو از طریق روش توصیفی تحلیلی خانه ها را مورد بررسی و به صورت جداول و نمودارها مشخص کرده است و برای گروه بندی این خانه ها از طریق روش آمار تحلیلی با نرم افزار spss، خانه ها را در گروه مشخص قرار داده است.

کلیدواژه ها:

تناسبات هندسی ، مزاج ، مزاج مکان ، فضاهای اقلیمی ، خانه های سنتی کاشان