بررسی و تحلیل مقیاس شهری در میزان حس تعلق به مکان_هویت و حس مکان_دلبستگی به مکان_سازگاری محیط با روش زندگی انسان (مطالعه موردی:هتل شهر آمل در مازندران)

انسان همواره در تعامل با محیط پیرامون قرار دارد. این تعامل به سمت سازگار نمودن محیط با ساخت درونی انسان [فرهنگ] و رفع تنش های نامطلوب محیطی پیش می رود. روش زندگی انسان به عنوان یک مولفه مهم و مشخص فرهنگ در سازگاری انسان و محیط مورد توجه میباشد. روش زندگی انسان دارای وجوه آشکار و پنهانی است که محیط ساخته شده را متاثر ساخته و به طور پیوسته تغییر می دهد. این پژوهش، از طریق مطالعه مسکن ایل قشقایی، سازگاری محیط با روش زندگی انسان را با تکیه بر مفاهیم قابلیت و معنی تشریح نموده است. چارچوب نظری در این مطالعات براساس سازگاری محیط با روش زندگی انسان مد نظر قرار گرفته است.سازگاری انسان و محیط، تحت تاثیر ارزش ها، معانی ذهنی انسان و قابلیت های محیط پدید میآید. به منظور بررسی وجوه سازگاری محیط و انسان، ساختار محیط طبیعی و ساخته شده و ساختار روش زندگی از یک سوی و ساختار معانی از سوی دیگر مورد بررسی قرار گرفته است. سازگاری انسان و محیط، مسئله ای خلاق است و رکن مهم آن انطباق پیوسته قابلیت و معنی می باشد. تغییرات محیط ساخته شده،انعکاسی از ارزیابی و انطباق پیوسته قابلیت-معنی می باشند. یافته های این پژوهش علاوه بر ارائه یک ساختار نظری برای مطالعه رابطه انسان و محیط و بیان ویژگی های سازگاری محیط با روش زندگی انسان، به فهم چرایی شکل محیط و مسکن کمک می نماید.(افشاری و پوردیهیمی و صدیق پور،3:1393) سنخیت شناسی عوامل تاثیرگذار بر هویت و حس مکان از مقولات مهمی است که نقشی اساسی در ایجاد فضاهایی سرزنده و برخورداری از شرایط زیستی مطلوب برای شهروندان و ساکنان شهرها خاصه درمناطق کلان شهری دارد؛ چنان چه احراز هویت یک مکان این امکان را می دهد که فرد در آن فضا مطمئن تر و با آرامش بیشتر حرکت کند. در این مقاله بررسی این موضع در روش توصیفی- تحلیلی مورد نظر بوده و عوامل احراز هویت حس مکان در ساختار محلات در پرتو نظریه محله معرفی شده اند که روش فراتحلیل نیز درپی جمع بندی تحقیقات و نظریات موجود در این زمینه مورد توجه قرارگرفته است. یافته های تحقیق نشان می دهد که شناخت، آشنایی و تسلط ذهنی بر هویت و حس مکان در فضا نه تنها نیروی زیادی برای ادراک طلب نمی کند بلکه آسودگی خاطر و احساس هویت مندی و حس مکان در استفاده از فضای محلات را به دنبال دارد؛ چنان چه احساس کنش مندی و خوانایی فضا لازم و ملزوم این همانی با فضاست. در پایان نیز مولفه ها و شاخص های احراز هویت و حس مکان به اختصار مورد اشاره قرارگرفته است.(زمانزاده دربان،65:1395) حس مکان عاملی است که موجب تبدیل یک فضا به مکانی با خصوصیات حسی و رفتاری ویژه برای افراد خاص می گردد. تعلق مکان از لحاظ فرهنگی، منعکس کننده مولفه های اصلی حیات اجتماعی فرهنگی است.علیرغم تنوع زیاد مقیاس مکان هایی که ممکن است مردم احساس تعلق بیشتری نسبت به آن ها داشته باشند،بیشترین مطالعات صورت گرفته در این زمینه،مربوط به مقیاس واحد همسایگی است.پژوهش حاضر در مقیاس های مختلف،تاثیر نقش مقیاس شهر در میزان حس تعلق به مکان را مورد بررسی قرار می دهد.نتایج این تحقیق نشان دهنده این موضوع می باشد که موقعیت مکانی هتل شهر آمل در محلی که دارای سابقه و پیشینه مثبتی بوده،حس تعلق به محله در اولویت اول و در محلاتی که وجهه عمومی مثبتی ندارند،میزان حس تعلق به شهر آمل در اولویت اول می باشد.در این منطقهاولویت با میزان حس تعلق به محله و واحد همسایگی و همچنین مقیاس شهر بیشتر از مقیاس های دیگر می باشد.این منطقه به عنوان محله خوش نام و با سابقه ترجیح تعلق مکانی به محله می باشد.و جزء محلات با سابقه و معروفیت اولویت با منطقه دارای رتبه می باشد و در ایجاد حس تعلق به مکان موثر می باشد.(متوسلی و سرمست،133:1389) کریستین نوربری شولتز در تبیین نظریات خد در رابطه با معماری و به طور عام تر مکان ؛وامدار اندیشه های هایدگر و هوسرل بوده است؛چنانچه از دیدگاه وی،پدیدارشناسی معماری به مثابه پدیدارشناسی محیطی باز تعریف دارد.از سوی دیگر،روش پدیدارشناسی این توان رادارد تا به ایجاد محیط های واجد معنا و فراخوانی حس مکان ، روح مکان و معنای مکان بپردازد که مولفه های اساسی در هویت مکانی بشمار می روند؛بنابراین ضرورت در تدقیق در نظریات این اندیشمند نروژی الاصل در رابطه با مفهوم مکان و تصویر ذهنی پرداخته شده است.بر این اساس در این مقاله در رویکرد پدیدارشناسانه،به بررسی پدیده مکان از دیدگاه نوربری شولتز پرداخته می شود تا امکان احراز و بازخوانی مفهوم مکان از دیدگاه وی ممکن شود.پژوهش حاضر از روش تحقیق توصیفی و تحلیلی در بستر مطالعات اسنادی و کتابخانه ای و با رجوع به مدارک و اسناد مکتوب و غیر مکتوب،بهره برده است.نتایج این پژوهش نشان می دهد که از دیدگاه نوربری شولتز مکانی،فضایی است که انسان از وجود خودآگاه است و در واقع فضا تنها زمانی که به نظامی از مکان های بامعنا و بر انگیزاننده احساس برای ما تبدیل شود،برای ما زنده شود و شکل گرد.وی در بستر برشماری سه اصل برای مکان های بامعنا گونه شناسی،مکان شناسی، ریخت شناسی اشاره دارد که گونه شناسی از طریق چهار محرک وجود آدمی حالات روحی،ادراک و فهم،گفتگو و هستی با دیگران به دست می آید.در باب مکان شناسی به تقسیم بندی هستومندی به هستومندی های با هستی مستقلو مصنوعات بشری اشاره دارد و در رویکرد توصیفی مکان،به چشم انداز ها چشم انداز رمانتیک،چشم انداز کلاسیک،چشم انداز کیهانی و چشم انداز ترکیبی و مجتمع های زیستی آبادی،نهاد،شهرو غیره و در عین حال،رویکرد تحلیلی،مکان،به فضا و کاراکتیر اشاره دارد.در رخت شناسی نیز به مولفه های فضا: دیالتیک درون و بیرون،مرکزیت و محصوریت فضایی،مرز و حصار فضایی و مولفه های کاراکتیر ادراک(شناسایی)و جهت یابی اشاره دارد.پورمند و محمودی نژاد ورنج آزمای آذری،79:1389) این هتل به دست معماران اتریشی در زمان پهلوی اول ساخته شد.از این هتل در زمان واقعه 1360 امل به عنوان ساختمان مرکزی بسیج می شدطبق انتخاب عنوان نتیجه میگیریم تحلیل فضا در واقع همان آنالیز فضا می باشد یعنی باید محل قرار گیری فضا در هر نقطه از پلان با توجه به جهت قرار گیری بنا و فضا ها و بازشو ها دقت نموددر ابتدای ورود توسط 5 پله وارد فضای تقسیم می شویم و سپس دارای دو راهرو می باشد که که به دو سمت جنوبی و غربی تقسیم می شود که ورودی آن در ضلع شمالی قرار دارد. مرکزیت پلان شامل:پدیرش _لابی و پلکانی که به طبقه اول راه پیدا می کند. ضلع غربی آن شامل: رستوران سنتی _مدیریت_امور مالی_انبار_نمازخانه و سرویس بهداشتی که به جبهه جنوبی راه دارد. راهرویی که به ضلع جنوبی راه دارد شامل:رستوران سلف_راهرویی که به جبهه غربی راه دارد_سرویس بهداشتی_اتاق پخت غذا_انبار تجهیزات و وسایل_اتاق خواب و سوئیت_رستوران وی آی پی و در انتها به پارکینگ راه دارد.

کلیدواژه ها:

فرهنگ ، روش زندگی ، محیط ساخته شده ، محیط ، فراتحلیل ، دلبستگی به مکان ، هویت مکانی ، وابستگی مکانی ، علایق مکانی ، پیوند اجتماعی با مکان ، حس مکان ، باهمستانی شهری ، فضای شهری ، نقشه جمعی ، فرایند اجتماعی ، مقیاس مکان ، معنی مکان ، هتل شهر آمل ، تحلیل فضایی_دسترسی های سواره و پیاده_جایگذاری فضاها_ قرارگیری پنجره ها و ورودی