تاثیر تغییرات مساحت تالاب هورالعظیم بر حضور ماهیان

تالاب هورالعظیم با هورالهویزه، بخشی از تالاب دایمی آب شیرین در بین النهرین است که میان دو کشور ایران و عراق قرار گرفته است. مساحت تالاب هورالعظیم از سال 1973 تا 2000 روند کاهشی داشته و بین سال های 2000 تا 2005 به یک ثبات نسبی می رسد و مجددا در سال 2010 با افزایش سطح مواجه شده و نهایتا در سال 2011 تاکنون با کاهش مواجه شده است. در این بررسی که در سال 1393 انجام شد در تالاب 15 گونه ماهی متعلق به 3 خانواده شناسایی شد. در تحقیقاتی که در سال های 2006 و 2008 در تالاب هویزه در بخش کشور عراق انجام شده بیشترین فراوانی به گونه های ماهی بیاح، کاراس، حمری و شلج تعلق داشته است و در مطالعه کنونی نیز گونه های ذکر شده 89/3 درصد از کل صید را تشکیل داده اند. در بررسی های انجام شده در تالاب الهویزه 18 گونه ماهی را شناسایی شده است. با توجه به مطالعات انجام شده در سال های اخیر، آلودگی های ناشی از ورود پساب های صنعتی، کشاورزی و شهری تالاب هورالعظیم چه در کشور ایران و چه در کشور عراق از طریق رودخانه های منتهی به تالاب افزایش یافته و در نتیجه شرایط زیست را برای ماهیان سخت تر کرده و بدین ترتیب غالبیت ماهیان مقاوم همچون بیاح، شلج، کاراس و حمری را به همراه داشته است. از آن جا که تالاب هورالعظیم دارای شرایط گرمسیری است، کاملا قابل پیش بینی است که عامل عمق، در پراکنش گونه ای ماهیان بیشترین تاثیر را دارد. با نگرشی بر تصاویر جمع آوری شده، گزارشات منتشر شده و اخذ شده از سازمان فضایی ایران روند تغییرات در سطح تالاب بررسی گردید. گونه هایی که مناطق تالابی زیستگاه اصلی آن ها بوده است تحت شرایط فعلی تالاب هورالعظیم از نظر کاهش حجم آب ورودی و دبی، افزایش شوری و آلودگی های احتمالی به حیات بیولوژیک خود به عنوان گونه های مقاوم ادامه می دهند ولی به طور مشخص تنوع گونه های بومی منطقه در سال های اخیر در این تالاب کاهش داشته است. توسعه طرح های عمرانی متعدد نظیر جاده سازی، نیروگاه های حرارتی، خطوط انتقال نیرو، صنایع نفت و پتروشیمی، فنایع فولاد و خطوط انتقال نفت به طور گسترده بر کیفیت و وسعت آب آن تاثیر گذاشته است. شواهد رو به رشدی وجود دارد که نشان می دهد جمعیت و تنوع گونه های منابع آب های شیرین استان از جمله تالاب ها رو به کاهش است. بررسی و مقایسه تصاویر ماهواره ای مربوط به تالاب هورالعظیم در سال های 1970، 1990 و 2000 میلادی نشان می دهد که بیشترین ضربه به پیکر این تالاب ناشی از اجرای برنامه های سدسازی در دو کشور ترکیه و عراق بوده است. تبادل نظر و جلب حمایت مردم محلی و بهره برداران از تالاب در ارتقاء بازدهی استراتژی های مدیریتی بسیار قابل توجه خواهد بود. همچنین با توجه به مشترک بودن دو کشور ایران و عراق در بهره برداری از تالاب، می توان با انجام مطالعات مشترک تحقیقاتی، نتایج را بهتر، عملی تر و واقعی تر تجزیه و تحلیل نمود و مدیریت حفاظت اکوسیستم آن را قوی تر اعمال کرد.

کلیدواژه ها:

ماهیان ، تالاب هورالعظیم ، خوزستان ، کاهش مساحت