بررسی نقش و جایگاه حمام به عنوان عنصر ساختاری درفضاهای شهری شهر اسلامی (باتأکید بر حمام های دوره صفوی شهراصفهان)

حمام ها همچون سایر بناهای عام المنفعه در شهرهای اسلامی با ریشه گرفتن از اصولی که دردین مبین اسلام رشد و پرورش یافته است شکل گرفته و آرام آرام به عنوان یکی از عناصر ساختاری در فضاهای شهری جایگاه مهمی را به خود اختصاص داده اند اما در این خصوص نسبت به سایر عناصر فضاهای شهری شهر اسلامی، تحقیق و پژوهش کمتری صورت گرفته است و در پژوهش های مختصر صورت گرفته نیز بیشتر جنبه کالبدی آن درنظرگرفته شده و کمتر به بررسی سایر ابعاد آن پرداخته شده است. دراین مقاله با توجه به فروانی حمام های متعلق به عصر صفوی در شهر اصفهان و با در نظر داشتن این نکته که عصر صفوی، عصر کمال و شکوفایی نبوغ معماری و شهرسازی اسلامی در ایران بوده است، در ابتدا به بررسی سبک معماری اسلامی حمامهای شهر اصفهان در این دوره پرداخته شده و سپس کارکردهای چندگانه این حمامها مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته و سپس به نقش آن درزندگی و حیات اجتماعی مردم پرداخته شده است. روش این پژوهش توصیفی وتحلیلی است و در فرایند این پژوهش از مطالعات اسنادی(کتابخانه ای، سایت های اینترنتی و بررسی سوابق) بهره گرفته شده است. هدف این مقاله بررسی جایگاه و نقش حمام و تأثیر آن درحیات اجتماعی مردم بوده است و با محور قرار دادن عصر طلایی صفویه به این مقوله می پردازد که حمام در شهرهای اسلامی صرفاً یک مکان به منظور نظافت نبوده است، بلکه دارای کارکردهای چند گانه ای بوده است. همچنین در این پژوهش با تکیه بیشتر بر کارکردهای اجتماعی واقتصادی به این می پردازد که چرا حمام ها در قدیم یکی از مراکز بروز تعاملات اجتماعی به شمار می رفته است و امروزه نیز پس از احیاء و نگهداری ازنقاط جذاب ودیدنی کشورمحسوب شده و تأثیر زیادی در جذب توریسم وصنعت گردشگری این کشور داشته است. لذا باتوجه به وجود حمامهای باارزش در شهر اصفهان، شایسته است که به این بناها توجه بیشتری مبذول داشت و بااحیا و تغییر کاربری اصولی آن ها به همراه سایر بافت های فرسوده مجاور آن ها، گام کوچکی در حفظ میراث تاریخی با ارزش و همچنین پیشبرد صنعت گردشگری کشورمان برداشت.

کلیدواژه ها:

حمام ، شهراسلامی ، صفوی ، اصفهان ، تغییر کاربری