بررسی ایجاد سکونتگاه های غیررسمی یا مناطق حاشیه نشین با تاکید بر برنامه های مشارکت، توانمندسازی و اجتماع محور (کلان شهر تهران)

براساس مطالعات سازمان ملل اسکان غیررسمی چالش اصلی هزاره سوم خواهد بود و پیش بینی شده است که تا سال 2020 رقم کل ساکنین اسکان غیررسمی جهان تقریبا به یک میلیارد و چهارصد میلیون نفر افزایش خواهد یافت. گسترش سریع شهرها در سراسر جهان با رشد سریع سکونت گاه های غیررسمی همراه بوده است. رشد بی رویه این سکونت گاه هاضمن برهم زدن مبلمان شهری و تخریب محیط زیست، مسائل اجتماعی و فرهنگی زیادی را خصوصا در زمینه افزایش آسیب های اجتماعی درپی داشته است. راهکارهای ارائه شده دراین خصوص، از حذف و تخریب تا بهسازی و توانمندسازی این سکونت گاه ها تنوع داشته است. عده ای آنها را به عنوان یک معضل اجتماعی قلمداد می کنند و به تخریب و یا رهاکردن آنها به حال خود معتقدند. و عده ای دیگر از صاحب نظران براین باورند علیرغم اینکه این سکونت گاه ها دارای مشکلات و مسائل فراوانی می باشند، اما امروزه به عنوان یک راه حل شناخته و تنها راه خانه دار شدن گروهی از افراد تهیدست جامعه قلمداد شده و تخریب آنها در سطح جهان و ایران نه عملی و نه انسانی است؛ و با برنامه ریزی های دقیق و منسجم میتوان از توان و ظرفیت این سکونت گاه ها در راستای توانمندسازی آنان استفاده نمود. تجارب اخیر در این زمینه حاکی از غلبه دیدگاه توانمندسازی و توجه به برنامه های اجتماع محور در مواجهه با مسئله سکونت گاه های غیررسمی است. در این دیدگاه اساس بر مشارکت ساکنین خصوصا رهبران محلی و متنفذین در برنامه ریزی واجرای برنامه ها می باشد. این امرسبب تسهیل همکاری ها و تشریک مساعی شده و زمینه را برای ابتکار عمل برای غلبه بر مسائل و مشکلات اجتماع محلی فراهم می کند. به این ترتیب موجب افزایش کیفیت زندگی و کاهش آسیب های اجتماعی سکونت گاه های غیررسمی می شود. در این مقاله سعی شده است تا با تکیه بر رویکردهای اجتماع محور، برنامه توانمندسازی در سکونت گاه های غیررسمیکلان شهرتهران مورد بررسی قرار گیرد.

کلیدواژه ها:

مشارکت محلی ، سکونت گاه غیررسمی ، برنامه های اجتماع محور ، توانمندسازی اجتماع محور