مروری بر تاریخچه و روند شکل گیری عمارت باغ فردوس تهران

در دوره قاجار، هم به واسطه علایق و خصوصیات قومی و هم به دلیل سنت های تداوم یافته دربار، باغ سازی مورد توجه فراوانی واقع شد. در تهران که در آن زمان پایتخت و محل حضور شاه، درباریان و شاهزادگان بود، باغ های بسیاری ساخته شد. باغ فردوس ازجمله این باغ ها بود که پس از ورود محمدشاه قاجار به تهران، توسط یکی از درباریان درنزدیکی قلعه محمدیه پی ریزی شد. این باغ سالیان بسیاری مورد توجه بود و خاندان معیرالمماک و مالکان دیگر باغ در تکمیل و بهسازی آن تلاش بسیار کردند.تا ان جا که برخی این باغ را به نام باغ معیری می شناختند . اکنون از باغ جز عمارتی که توسط معیرالممالک( داماد ناصر الدین شاه ) در آن ساخته شده و درحال حاضر به موزه سینما اختصاص یافته و قسمتی از محوطه اطراف این عمارت چیزی باقی نمانده است. اگرچه بخش های گسترده ای از باغ منفک شده و تغییر کاربری یافته است، اما به نظر می رسد بنا به مجموعه اسناد و مدارک باقی مانده می توان ساختار اصلی باغ و شکل آن را بازیابی کرد. در این پژوهش تلاش می شود با مطالعه متون و اسناد تاریخی و بررسی وضعیت باقی مانده باغ و بافت شهری پیرامون آن، محدوده باغ و ساختارهای درون آن بازشناسی شود. از کنار هم قرارگیری اطلاعات توصیفی و تصویری به دست آمده و انطباق آنها بر وضعیت موجود شهری، خطوطی از چهره اصلی باغ فردوس را نشان می دهد. بهره گرفتن از خطوط باقی مانده در بافت موجود و حذف برخی عناصر متاخر برای نیل به نتیجه ضروری بوده است. نتیجه یافتن اطلاعات و قراردادن آنها در نقشه امروزی نمایش ساختار فضایی باغ است و شکل مرکب آن را آشکارمی سازد و تاحدودی سیر تغییر و تحولات آن را گوشزد می کند. این نتایج نشان می دهد که باغ فردوس به مرور در پهنه ای وسیع درمحدوده شمیرانات و درقالب سه بخش باغ اصلی، باغ اندرونی و باغ قلمستان شکل گرفته است.

کلیدواژه ها:

باغ فردوس ، ساختار فضایی ، شیوه باغ آرایی قاجاری