کاهش آلودگی آب رودخانه‌ها و امکان استفاده آن‌ها در کشاورزی به واسطه آبخیزداری (مطالعه موردی حوضه اصلانیک)

یکی از ویژگی‌های اقلیمی مناطق خشک و نیمه‌خشک، علاوه بر کمی نزولات جوی، وقوع رگبارهای شدید وکوتاه‌مدت می‌باشد که در بیشتر موارد سبب وقوع سیلاب‌های فراوان می‌شود. وقوع این سیلاب‌ها نه تنها سبب فرسایش خاک، وارد شدن میلیون‌ها تن خاک حاصلخیز به دریاچه‌ها و پشت مخازن سدها و وارد شدن خساراتی به ابنیه‌ها، جاده‌ها، پلها، روستاها و شهرهای سرراه می‌گردد بلکه باعث از بین رفتن منابع آب با ارزش قابل استفاده در کشاورزی نیز می‌شود. از این نظر از مسائل مهم مطرح در آبخیزداری کنترل آب سیلاب و امکان استفاده آن در بخش کشاورزی، کاهش فرسایش خاک، رسوب‌زایی و گل آلودگی آب می‌باشد. در این تحقیق تأثیر کارهای حفاظتی بیولوژیکی و مکانیکی بر مقدار فرسایش و تولید رسوب و کاهش گل‌آلودگی اب رودخانه مورد ارزیابی قرار گرفته است. منطقه مورد مطالعه زیر حوضه اصلاتیک از حوضه آبخیز زولا چای در شهرستان سلماس است که در استان آذربایجان غربی واقع شده است. در این تحقیق مقادیر فرسایش خاک و تولید رسوب قبل و بعد از عملیات آبخیزداری تعیین، و تغییرات فرسایش خاک و تولید رسوب در منطقه طی سال های 1378 تا 1388 مورد مقایسه قرار گرفته است. روش برآورد فرسایش و تولید رسوب در مقطع زمان مورد بررسی روش MPSIAC بوده است. نتایج به دست آمده نشان داد که مقدار فرسایش و تولید رسوب در اثر اجرای عملیات آبخیزداری تغییر کرده و نسبت به قبل از انجام عملیات آبخیزداری کاهش یافته‌اند. عواملی که وضعیت آن‌ها بوده یافته است شامل پوشش گیاهی و نحوه بهره‌برداری از اراضی می‌باشد بطوریکه تولید رسوب در منطقه از 7/7 به 4/4 و میزان فرسایش نیز از 9/145 به 4/6 تن در هکتار در سال کاهش یافته و سبب حفاظت خاک و کاهش فرسایش در حوضه شده است. کاهش فراوانی وقوع سیل نیز 3/25 درصد بوده است.

کلیدواژه ها:

آبخیزداری ، فرسایش ، تولید رسوب MPSIAC آذربایجان غربی