مطالعات اولیه و هیبریداسیون کنترل شده جهت دستیابی به ارقام گلابی آسیایی Pyrus serotina Rehd. مقاوم به آتشک Erwinia amylovora

اصلاح درختان گلابی جهت ایجاد مقاومت نسبت به بیماری آتشک )Erwinia amylovora( تاریخچه نسبتا طولانی داشته است و مهمترین منابع مقاومت به این بیماری ارقام و ژنوتیپهایی ذکر شده اند که گاهی دارای کیفیت میوه چندانی نبوده اند. در ایران مطالعه برروی آتشک از سال 1368 با مشاهده این بیماری در باغهای گلابی اروپایی، آغاز شده است. از طرفی چنین به نظر میرسد که ارقام گلابی آسیایی )Pyrus serotina Rehd.( موجود در کشور که توسط گروه علوم باغبانی دانشگاه تربیت مدرس در سال 1378 به کشور وارد شدهاند به این بیماری باکتریایی حساس میباشند. پژوهش حاضر با اقدامات اولیه و انجام هیبریداسیون کنترل شده و در راستای شروع یک برنامه اصلاحی بلند مدت و به منظور امکان دستیابی به ارقام و یا ژنوتیپهای مقاوم و یا متحمل به بیماری آتشک در سال باغی 1398-1397 انجام گردید. با بررسیهای اولیه بر روی ژرم پلاسم گلابی در کشور، از دانه گرده دو رقم گلابی اروپایی لویزبون و درگزی در هیبریداسیون کنترل شده با برخی از ارقام گلابی آسیایی و اروپایی در بهار 1398 استفاده گردید. هیبریداسیون کنترل شده با استفاده از دانه های گرده از قبل جمع آوری شده ارقام نسبتا مقاوم به آتشک گلابی اروپایی لویزبون و درگزی انجام شد. ارقام و ژنوتیپهای گرده گیرنده در گرده افشانی کنترل شده شامل رقم گلابی آسیایی KS13، و اروپایی شاه میوه، ژنوتیپ امید بخش A95 و دانهالی گلابی بودند. نتایج کشت دانه گرده در آزمایشگاه نشان داد که دانه های گرده ارقام لویزبون و درگزی استفاده شده در گرده افشانی کنترل شده از قدرت جوانه زنی بالای %95 برخوردار بودند. اگرچه در شمارشهای انجام شده، تفاوت در درصد تشکیل میوه ارقام گرده گیرنده مشاهده گردید. و بالاترین درصد تشکیل میوه در رقم (♀) KS13 با رقم درگزی (♂) با درصد تشکیل میوه %44 و سپس شاه میوه (♀) با رقم درگزی (♂) با %2,5 ثبت گردید. همچنین، در گرده افشانی رقم (♀) A95 با رقم درگزی (♂) و بذری اروپایی (♀) با لویزبون (♂) و درگزی (♂) میوه های تشکیل شده ریزش نمودند که ممکن است ناشی از سرمای بهاره حادث شده پس از گرده افشانی و یا خودناسازگاری ژنتیکی باشد که در آینده بررسی خواهد شد. پژوهش حاضر با انجام بررسیهای لازم برروی نتاج بذور حاصل از میوه های تشکیل شده و همچنین ارزیابی ژرم پلاسم گلابی و منابع ژنتیکی مرتبط ادامه خواهد یافت.

کلیدواژه ها:

گلابی آسیایی ، گلابی اروپایی ، آتشک گلابی ، گرده افشانی کنترل شده