بررسی آب در معماری اسلامی (مسجد و باغ) به همراه نمونه موردی (باغ فین کاشان .چشمه سلیمانیه .باغ دولت آباد یزد.باغ گلشن (عفیف آباد) شیراز و باغ موزه آب تهران)

معماری بعنوان تجسم کالبدی تصورات وعقاید آدمیان در ارتباط مستقیم با آب است به نحوی که حضور ان در زندگیروزمره را ملموس تر گرداند.توجه به اب درمعماری تنها به دلیل نقش آن در حیات موجودات است. به دلیل تقدس خاصآب در مشرق زمین و به خصوص نزد ایرانیان و مسلمانان،همواره عنصر اصلی در جاینمایی و شکل دهی به فضاها بودهاست. شکل بعنوان یکی از مفاهیم آب که نزدیکترین عینیت به معنی معماری را داراست به صور مختلف در محیط تجلیمی یابد.در ادبیات وعرفان مراد ازآب معرفت است وآب حیات کنایه از چشمه عشق ومحبت است که هرکس از آن بچشدجاویدان می گردد.در دوران اسلامی نقش آب در معماری حالت کاربردی پیدا می کند. معماران این دوره آگاهانه سعیکردند تا بر طبیعت تسلط یافته وآن را به نظم درآورند. تا قبل از اسلام معماری به سمت آب می شتافت ودر کنارآن آراممی گرفت، بعد از اسلام معماران با شناخت قوانین فیزیکی رفتار آب ودرک ارتباط آن با انسان، آب را درون معماری میآورند ودر قالب شکل های هندسی در اکثر بناهای دوران اسلامی متجلی می شود و وحدت ومرکزیت پیدا می کند. مرکزیتآب در معماری در دوران ساسانی ازآتشکده آذرگشسب ومعبد آناهیتا بیشابور آغاز شد.دردوران اسلامی مفاهیم قرآن کریماز بهشت ، چشمه های جوشان ونهرهای روان الگوی الهام بخش معماران شد. در بعضی آیات ، آب جاری نشانه حیاتوزندگی ابدی می باشد ودر بعضی دیگر ازآیات آب هدیه خداوند ویادگاری است که هستی ازآن زاده می شود. بنابراین جاریبودن آب در دو مکان مسجد و باغ بهترین نمونه موردی در معماری اسلامی می باشد که به آن می پردازیم.در نهایت لازم بهذکر است که در مقاله فوق هدف چگونگی استقاده از آب در باغ و مسجد می باشد.

کلیدواژه ها:

مسجد ، باغ ، فین کاشان ، معماری ، دوران اسلامی