واکاوی ماهیت نور و رنگ در عرفان اسلامی

جایگاه نور و رنگ در معماری دوران اسلامی ایران از ترکیب فرهنگ، مذهب و هنر اسلام- ایرانی که در طول زمان تغییر کرده، سرچشمه می گیرد. استفاده از عناصر طبیعی در معماری اسلامی بیشتر یک روش استعاری بوده است. نور و انکسار رنگ ناشی از نور در معماری سنتی به منظور ایجاد فضاهای شاخص و دادن مفاهیم ویژه به کارآمدی مکان بود. در ساختمان های مذهبی نور و رنگ در کنار هم کیفیت معنوی و متافیزیکی، با اعتقاد بر این که نور نمادی از خدا و نور الهی است، به فضا می دادند. کاربرد انتخابی سایه، نور و نور غیر مستقیم در فضاهای مذهبی در ارایه حالتی عرفانی به فضا موثر بود. در فضاهای های دیگر فقط رنگ قابلیت های زینتی نداشت؛ بلکه عناصر دیگر هم به جای رنگ برای رنگارنگ کردن فضا استفاده می شدند و استفاده از آینه های شکسته در فضا منعکس کننده رنگ محیط به فضای داخلی می شد. نور با کیفیت های مختلف بر فضای روانشناختی و اجتماعی فرد در زندگی تاثیر می گذاشت. طیف وسیع کاربردهای نور، چه به صورت کارکردی، فیزیکی یا معنوی به طور آگاهانه در معماری سنتی ایرانی به کار گرفته شده است. این پژوهش که با روش توصیفی و تحلیلی صورت گرفته است به واکاوی ماهیت نور و رنگ در عرفان اسلامی پرداخته و بیان می کند که به کارگیری نور و روشنایی در معماری اسلامی چه ظاهری و چه عرفانی، باعث می شود که زیبایی به چشم آید و رنگ و زیبایی های شیء جلوه گر شده و با ظاهر شدن معنی و مفهوم اعتقادی آن تاثیرات شگرف تربیتی، روان شناختی و فرهنگی بر انسان بگذارد.

کلیدواژه ها:

نور ، رنگ ، عرفان اسلامی ، معماری اسلامی