خواندن اثر معماری تاریخی و نسبت آن با سنت زندگی با تکیه بر آرای فلسفی سید حسین نصر

برای حفاظت از معماری سنتی، اولین قدم شناخت و قرایت اثر است و جواز مداخله برای حفاظت و مرمت، از شناخت صحیح به دست میآید. امروزه شناخت بنا بیشتر ناظر به کالبد و ظاهر آسیبدیده بنا است و محدود به فن شناسی و آسیب شناسی یا جستجوهای اسنادی و کتابخانهای پیرامون تاریخچه، کاربری، سازنده و ... می-گردد، اما اتفاق نظر وجود دارد بر اینکه بنای سنتی ارزشمند، فراتر از صورت ظاهری خود بوده و دارای روح و باطن است. بنابراین، برای شناخت صحیح از یک اثر سنتی، علاوه بر ویژگیهای کالبدی باید جنبه های باطنی اثر نیز شناخت و قرایت گردد. هدف این مقاله کشف و قرایت روح بنای سنتی از طریق شناخت سنت زندگی و یافتن ارتباط آن با کالبد است تا با دستیابی به شناخت صحیح از تمام جوانب اثر گامی به سوی حفاظت صحیح برداشته شود. روش: برای کشف روح بنای تاریخی در پی کشف سنت زندگی خواهیم بود و از نظرات سید حسین نصر –فیلسوف سنت گرا- برای تبیین شاخصه های سنت، سنت زندگی ایرانی و باطن معماری سنتی استفاده می کنیم و با استفاده از روش توسعه نظریه مبنایی–گراندد تیوری- آن را به حوزه حفاظت معماری و قرایت اثر تعمیم می دهیم یافته: هنر سنتی از سنت و سنت از امر قدسی ریشه میگیرد. و سنت داری قواعدی لایتغیر در کنار واقعیت هایی متغیر بر حسب زمان است. سید حسین نصر به تعریف سنت و ارتباط آن با امر قدسی و هنر سنتی می-پردازند. با در نظر گرفتن عامل سودمندی برای هنر سنتی و آمیختگی هنر با زندگی، از دیدگاه وی، یکی از مظاهر سنت، شیوه زندگی در کالبد بنای معماری سنتی است. بنابراین روح بنای تاریخی، زندگی مبتنی بر سنتی است که از امر قدسی سرچشمه گرفته و راه دریافت این روح، درک کامل زندگی ای میتواند باشد که در آن بنا جاری بوده است و اصول ثابت سنت زندگی قابل خوانش و احیا در حفاظت معماری است. وی تجلی امر قدسی را در سه ساحت وحی، طبیعت و انسان می داند. نتیجه: روش ارایه شده در این مقاله، روشی برای قرایت بنای سنتی مبتنی بر شناخت روح و کالبد است که میتواند مقدمهای برای نگرشی جدید در حوزه حفاظت از بناهای سنتی تلقی گردد. نگرشی که برخلاف روش- های متداول، حفاظت از روح بنای سنتی را همانند کالبد آن مورد توجه قرار میدهد. بر مبنای تفکر سنتی هنگامی که زندگی انسان در تعادل بین چهار رابطه انسان با خداوند، انسان با طبیعت، انسان با دیگر انسان ها و انسان با خود خویشتن قرار گیرد می تواند مطلوب ترین کیفیت را ایجاد کند کشف این روابط در بستر کالبدی در شکل گیری اثر معماری و حفاظت از آن، اصلی ترین دغدغه معمار و راه قرایت باطن اثر است. حاصل کار جایگاه حفاظت گر را از یک تعمیرکار ساختمان به قاری جان اثر به منزله ذاکر - یاد آور- و احیاگر زندگی حقیقی ارتقا می دهد.

کلیدواژه ها:

سنت زندگی ، حفاظت معماری ، قرایت اثر ، سیدحسین نصر