شناسایی و رتبه بندی عوامل ریسک زمان و هزینه در پروژه های ساختمانی با استفاده از AHP و DEMATEL (مطالعه موردی: شرکت ساختمانی نیکان پروژه ساختمانی شمس آبادی)

پروژه ها دارای تعهدات وسیع، هزینه بر و با ریسک بالا می باشند که باید در یک تاریخ معین، با بودجه ای مشخص و در سطح کارائی مورد انتظار به اتمام برسند. هدف اصلی این پژوهش شناسایی عوامل ریسک زمان و هزینه، رتبه بندی این عوامل با استفاده از AHP و بررسی روابط درونی عوامل ریسک زمان و هزینه با استفاده از DEMATEL بوده است. برای این کار پس از مرور ادبیات، 22 ریسک زمان و هزینه شناسایی شدند، سپس پرسشنامه ای بین خبرگان پروژه های شرکت ساختمانی نیکان توزیع گردید. بعد از گردآوری داده ها، پایایی پرسشنامه نیز با آلفای کرونباخ بیشتر از 0.7 از لحاظ علمی پذیرفته شد. مطابق پاسخ خبرگان 16 ریسک عوامل زان و هزینه تایید شد. ابتدا با استفاده از DEMATEL میزان تاثیرپذیری و تاثیرگذاری زیر معیارها بررسی شد. طبق نتایج بدست آمده معیار برآورد نامناسب احجام کاری دارای بیشترین مقادیر D است پس تاثیرگذارترین عامل به حساب می آید. عامل برآورد غیر دقیق هزینه تخمین اشبتاه هزینه دارای بیشترین مقدار R است پس تاثیرپذیرترین عامل به شمار می آید. معیار تاخیر در بهره برداری از پروژه دارای بیشترین مقدار D+R است پس بیشترین رابطه را با دیگر عوامل سیستم دارد. سپس با استفاده از AHP ابتدا دو معیار اصلی زمان و هزینه مورد بررسی قرار گرفت که معیار هزینه با مقدار 0.670 رتبه اول و معیار زمان با مقدار 0.330 رتبه دوم را کسب کرد. سپس زیر معیارهای زمان و هزینه با استفاده از AHP رتبه بندی شد که در معیار هزینه نوسانات نرخ ارز با وزن 0.326 رتبه اول، برآورد غیر دقیق هزینه تخمین اشتباه هزینه با وزن 0.215 رتبه دوم تورم قیمت مصالح ساختمانی با وزن 0.136 رتبه سوم مشکلات اعتباری پروژه با وزن 0.115 رتبه چهارم، عدم توجه به نکات ایمنی با وزن 0.087 رتبه پنجم، عدم مدیریت صحیح منابع با وزن 0.047 رتبه ششم، شیوه های تامین مالی پروژه با وزن 0.041 رتبه هفتم و تاخیر در بهره برداری از پروژه با وزن 0.033 رتبه هشتم را کسب کرده است. در زیر معیارهای زمان تاخیر در انتقال تجهیازت با وزن 0.307 رتبه اول، استفاده از روش نامناسب برای ساخت با وزن 0.192 رتبه چهارم، استفاده از روش های نوین ساخت با وزن 0.094 رتبه پنجم برآورد غیر دقیق زمان تخمین اشتباه زمان با وزن 0.048 رتبه ششم، عدم شایستگی تامین کنندگان در تحویل بموقع مصالح با وزن 0.035 رتبه هفتم و رویه های بیش از حد برای کسب مجوزهای دولتی با وز 0.032 رتبه هشتم را کسب کرده است.

کلیدواژه ها:

پروژه ، ریسک زمان ، ریسک هزینه ، تحلیل سلسله مراتبی AHP ، مقایسات زوجی DEMATEL